Demir eksikliği günümüzde Dünya Sıhhat Örgütü’nün öncelikli sıhhat problemleri sıralamasında en üst sıralarda yer alıyor. Dünya nüfusunun yüzde 30’undan fazlası demir eksikliğine bağlı kansızlık sorunu yaşıyor. en çok da bayanlar demir eksikliği sorunuyla gayret etmek zorunda kalıyor. Fakat bilhassa erkeklerde ve menopoz devrindeki bayanlarda gelişen demir eksikliği tablosunun önemli biçimde ele alınması gerektiğine dikkat çeken Erk, bu hususta hayati bilgiler verdi. İşte açıklamaları…
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
En sık niçini kronik kan kaybıdır
Demir eksikliği yetişkinlerdeki en sık kansızlık sebebidir. Kayıp, bağırsaklar ve bayanlarda genital yol ile olur. Kronik kan kayıplarının bir kısmı sinsi seyreder ve rastgele bir belirti ve bulguya yol açmaz. Mide ülseri, mide fıtığı, yemek borusu ve midedeki varisler, mide ve bağırsaklarda yer alan kanserler, kolon polipleri, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı üzere iltihabi bağırsak hastalıkları, parazitler, kronik aspirin ve kan sulandırıcı ilaç kullanılması üzere niçinler demir eksikliği kansızlığına yol açabilir.
Eksikliğin sebebi bulunmalı
Ferritin düşüklüğü tespit edilmesi durumunda kesinlikle altta yatan sebebin aydınlatılması gerekir. Bu durum diğer bir hastalığın habercisi de olabilir. Erkeklerde ve menopoz periyodundaki bayanlarda demir eksikliğinin sebebi mide ile bağırsak kanalındaki bir kanama olabiliyor. ötürüsıyla başta mide ve bağırsak kanseri ile jinekolojik kanserler olmak üzere bir fazlaca değerli hastalıkların belirtisi hatta birinci ihtar sinyali olarak karşımıza çıkabilir. Erken teşhis ve tedavi ise hayat kurtarıcı olacaktır. bu biçimde bir durumda mide-bağırsak sisteminin endoskopik olarak incelenmesi teşhis açısından fazlaca kıymetlidir. Bayanlarda jinekolojik denetimler kıymetlidir.
Tedavi yarıda kesilmemeli
Tedavide hastanın durumuna ve kıymetlerine gore değişkenlik gösterecek biçimde tablet, şurup ya da damardan (intravenöz) demir destekleri planlanabilir. Tedavi sürecinin yakından takibi ve yarıda kesilmemesi pek kıymetlidir. Ortalama 3-6 ay kadar müddet ile tedaviye devam etmek gerekir. Tedaviyi yarıda kesmek yenidenlayan demir eksikliğine niye olabilir. Medikal tedavinin yanı sıra hastanın beslenmesi de demir eksikliğine nazaran planlanmalıdır.
Hangi besinlerde bulunur?
Demirden güçlü besinler sakatat tipleri, kırmızı et, yumurta sarısı, kuru erik, kuru üzüm, baklagiller, ceviz, fındık, fıstık, badem, yeşil zerzevat ve meyvelerdir. Demirden güçlü hayvansal ve bitkisel besinlerin bir arada tüketilmesi pek yararlıdır. C vitamininden güçlü salatalarla bir arada demirden varlıklı mercimek ve et üzere yiyeceklerin bir arada tüketilmesi demir emilimini artırır. Yumurta yeterli bir demir deposudur. Ispanaklı yahut kıymalı yumurta demir eksikliğini yok etmede yardımcıdır. Fazla ölçüde çay içmek demir emilimini azaltabilir. Bu niçinle yemek daha sonrası değil, yemekten 2 saat kadar daha sonra çay içilmesi uygun olacaktır. Çayın limonla birlikte içilmesi ise demir emilimini kolaylaştırır. Kalsiyum hem hayvansal tıpkı vakitte bitkisel demir emilimini güçleştirebilir. İşlenmemiş tahıllar daha fazla demir içerir. Beyaz pirinç ve beyaz unda ise demir azdır. Bilhassa brokoli ve lahana üzere yeşilliklerin, buharda pişirilmesi demir emilimini 5 kat artırabilir.
Nasıl anlaşılır?
İnsan bedeni için gerekli olan demir bedende az ise, alyuvarlarda bedenin muhtaçlığı olan dokulara oksijen sağlamalarına yarayan hemoglobin unsurunu üretemez hale gelir. Bunun kararında ise kişi kendisini yorgun, halsiz hisseder ve genel olarak nefes darlığı sorunu yaşar. Baş ağrısı, baş dönmesi ve üşüme üzere sıkıntılar da oluşur. Olağan bir diyette günlük 10-20 mg demir vardır. Bu demirin fakat küçük bir ölçüsü, beden ihtiyacına bakılırsa bağırsaklardan emilir. Demirden güçlü yiyecekler et, sakatat tipleri, yeşil sebzeler ve meyvelerdir. Süt demirden yoksul bir besindir. Demirin esas emilim yeri, mideden daha sonra gelen 12 parmak bağırsağıdır. Midenin asitliği ve C vitamini demirin emilimini kolaylaştırırken; bilhassa süt ve süt mamüllerinde bulunan fosfatlar; kuru baklagillerde, kuruyemişlerde, tahıllarda bulunan fitatlar demir emilimini zorlaştırabilir. Olağan bir diyetle ortalama 1 mg demir emilmekte ve bir daha tıpkı ölçüde demir idrar, dışkı, ter, tırnaklar ve saçlar yolu ile kaybedilmektedir. Erkekte demir ihtiyacı günde ortalama 1 mg iken, adet goren bir bayanda bu gereksinim daha fazla (2 mg), gelişmekte ve adet görmekte olan bir kız çocuğunda (2-3 mg) ve gebelikte demir muhtaçlığı çok fazladır (2-3 mg). Lohusalık devrinde ise adet yolu ile demir kaybı olmamasına karşın süt vermekle demir kaybedildiği için demir gereksinimi 2 mg kadardır.
Okumaya devam et...
İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk
En sık niçini kronik kan kaybıdır
Demir eksikliği yetişkinlerdeki en sık kansızlık sebebidir. Kayıp, bağırsaklar ve bayanlarda genital yol ile olur. Kronik kan kayıplarının bir kısmı sinsi seyreder ve rastgele bir belirti ve bulguya yol açmaz. Mide ülseri, mide fıtığı, yemek borusu ve midedeki varisler, mide ve bağırsaklarda yer alan kanserler, kolon polipleri, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı üzere iltihabi bağırsak hastalıkları, parazitler, kronik aspirin ve kan sulandırıcı ilaç kullanılması üzere niçinler demir eksikliği kansızlığına yol açabilir.
Eksikliğin sebebi bulunmalı
Ferritin düşüklüğü tespit edilmesi durumunda kesinlikle altta yatan sebebin aydınlatılması gerekir. Bu durum diğer bir hastalığın habercisi de olabilir. Erkeklerde ve menopoz periyodundaki bayanlarda demir eksikliğinin sebebi mide ile bağırsak kanalındaki bir kanama olabiliyor. ötürüsıyla başta mide ve bağırsak kanseri ile jinekolojik kanserler olmak üzere bir fazlaca değerli hastalıkların belirtisi hatta birinci ihtar sinyali olarak karşımıza çıkabilir. Erken teşhis ve tedavi ise hayat kurtarıcı olacaktır. bu biçimde bir durumda mide-bağırsak sisteminin endoskopik olarak incelenmesi teşhis açısından fazlaca kıymetlidir. Bayanlarda jinekolojik denetimler kıymetlidir.
Tedavi yarıda kesilmemeli
Tedavide hastanın durumuna ve kıymetlerine gore değişkenlik gösterecek biçimde tablet, şurup ya da damardan (intravenöz) demir destekleri planlanabilir. Tedavi sürecinin yakından takibi ve yarıda kesilmemesi pek kıymetlidir. Ortalama 3-6 ay kadar müddet ile tedaviye devam etmek gerekir. Tedaviyi yarıda kesmek yenidenlayan demir eksikliğine niye olabilir. Medikal tedavinin yanı sıra hastanın beslenmesi de demir eksikliğine nazaran planlanmalıdır.
Hangi besinlerde bulunur?
Demirden güçlü besinler sakatat tipleri, kırmızı et, yumurta sarısı, kuru erik, kuru üzüm, baklagiller, ceviz, fındık, fıstık, badem, yeşil zerzevat ve meyvelerdir. Demirden güçlü hayvansal ve bitkisel besinlerin bir arada tüketilmesi pek yararlıdır. C vitamininden güçlü salatalarla bir arada demirden varlıklı mercimek ve et üzere yiyeceklerin bir arada tüketilmesi demir emilimini artırır. Yumurta yeterli bir demir deposudur. Ispanaklı yahut kıymalı yumurta demir eksikliğini yok etmede yardımcıdır. Fazla ölçüde çay içmek demir emilimini azaltabilir. Bu niçinle yemek daha sonrası değil, yemekten 2 saat kadar daha sonra çay içilmesi uygun olacaktır. Çayın limonla birlikte içilmesi ise demir emilimini kolaylaştırır. Kalsiyum hem hayvansal tıpkı vakitte bitkisel demir emilimini güçleştirebilir. İşlenmemiş tahıllar daha fazla demir içerir. Beyaz pirinç ve beyaz unda ise demir azdır. Bilhassa brokoli ve lahana üzere yeşilliklerin, buharda pişirilmesi demir emilimini 5 kat artırabilir.
Nasıl anlaşılır?
İnsan bedeni için gerekli olan demir bedende az ise, alyuvarlarda bedenin muhtaçlığı olan dokulara oksijen sağlamalarına yarayan hemoglobin unsurunu üretemez hale gelir. Bunun kararında ise kişi kendisini yorgun, halsiz hisseder ve genel olarak nefes darlığı sorunu yaşar. Baş ağrısı, baş dönmesi ve üşüme üzere sıkıntılar da oluşur. Olağan bir diyette günlük 10-20 mg demir vardır. Bu demirin fakat küçük bir ölçüsü, beden ihtiyacına bakılırsa bağırsaklardan emilir. Demirden güçlü yiyecekler et, sakatat tipleri, yeşil sebzeler ve meyvelerdir. Süt demirden yoksul bir besindir. Demirin esas emilim yeri, mideden daha sonra gelen 12 parmak bağırsağıdır. Midenin asitliği ve C vitamini demirin emilimini kolaylaştırırken; bilhassa süt ve süt mamüllerinde bulunan fosfatlar; kuru baklagillerde, kuruyemişlerde, tahıllarda bulunan fitatlar demir emilimini zorlaştırabilir. Olağan bir diyetle ortalama 1 mg demir emilmekte ve bir daha tıpkı ölçüde demir idrar, dışkı, ter, tırnaklar ve saçlar yolu ile kaybedilmektedir. Erkekte demir ihtiyacı günde ortalama 1 mg iken, adet goren bir bayanda bu gereksinim daha fazla (2 mg), gelişmekte ve adet görmekte olan bir kız çocuğunda (2-3 mg) ve gebelikte demir muhtaçlığı çok fazladır (2-3 mg). Lohusalık devrinde ise adet yolu ile demir kaybı olmamasına karşın süt vermekle demir kaybedildiği için demir gereksinimi 2 mg kadardır.
Okumaya devam et...