Elif ile buluşmamız ve tanışmamız online sistem üzerinden öğrencim olma talebi üzerine gelişti. Sağlıklı ömür ve spor üzerine bir hayat benimsemesi ve yollarımızın bu sebeple kesişmesi fazlaca hoş. Elif diyetisyen ve fitoterapi uzmanı. Artık bize söyleyeceklerine daima bir arada kulak verelim.
Bize biraz kendinden bahseder misin?
Beslenme ve diyet uzmanlığına nasıl başladın, bu süreç nasıl biçim aldı?
Bu aslında başlamaktan daha evvelki bir surece dayanıyor. Evvelce eczacı olmak istiyordum. Lisedeyken bir hocam herkese ‘Hangi mesleği niye seçeceksiniz’ sorusu sordu. Ben de karşılık olarak eczacılık okumak istediğimi söylemiş oldum. Beğenilen olmayacak ve ben de antipatik uyandıracak bir karşılık verdi ve o yansıyı hocamdan aldıktan daha sonra hevesim kaçtı. Artık yeni bir meslek kısmıyla ilgili seçim yapmak üzere bir arayışa girdim. Fen lisesine gidiyordum ve arkadaşlarımın birçok ya tıp ya da tıp içeren farklı kısımlar seçiyordu. İğne fobim olduğu için çaresizce olasılıkları düşünmeye başladım. Lakin sıhhat bölümünün ortasında olmak ile ilgili bir heyecanım da kelam konusuydu. Bir anda diyetisyenlik ile ilgili bir şey düştü içime. Kendim için uyumlu bir meslek kümesi olmasıyla birlikte hem eczane ile ilgili hayallerimi tıpkı vakitte sıhhat ile ilgili isteğimi karşılayabileceğini hissettim. İrtibatı, konuşmayı, araştırmayı, anlatmayı epeyce seven bir tarafım da var karakter olarak. Bunların hepsini düşündüğümde seyahatim mesleğimle ilgili hal almaya ve gerçekleşmeye başladı. Medipol Üniversitesi’nde kazandığım bu kısmı, hem de ‘Fitoterapi’ kısmı ile yüksek yaparak tamamladım.
Beslenme alışkanlıklarında en epey hangi ekolü savunuyorsun?
Sürdürülebilirlik… Zira insanlardan şunları duyuyoruz; “oldukca diyetisyene gittim hiç bir şeyi değiştiremedim.’’ Benim hedefim insanlara sağlıklı beslenmeyi öğreterek onların son diyetisyeni olmak. Beşerler için “başla-bitir-olmadı”, bir daha “başla-bitir- olmadı” psikolojisi hayli sıkıntı. Daima kilo al ver döngüsünü (yo-yo sendromu olarak da bilinir) kişiyi fazlaca yıpratıyor. Danışanlarıma söylemiş olduğim birinci şey şu oluyor ‘’Kiloyu kaç günde verdiğin kıymetli değil, değerli olan seni bir, iki yıl daha sonra gördüğümde birebir kiloda görmüş olmak…’’ Değerli günlerde; yılbaşı üzere, doğum günleri üzere vicdan azabı barındırmadan tüketmeleri gerektiğini vurguluyorum. Danışanlarımın ömür uzunluğu yanlarında olamam, ellerinden tutamam ancak kendileri için en sürdürülebilir yolu onlara göstermeye çalışabilirim ve hayatlarını bu biçimde yönetmelerine yardımcı olabilirim. Şok ve tanınan diyetler, akımlar maalesef kısır döngüden daha fazlasını yaratmıyor.
Yüz yüze danışmanlık vermenin yanı sıra bir de online sistem üzerinden diyetisyenlik takviyesi nasıl gidiyor, nasıl geri dönüşler alıyorsun?
Geri dönüşler fazlaca hoş. Aslında yüz yüze görüşmelerimizden hiç bir farkı yok. Tek farkı karşılıklı canlı-kanlı oturmuyoruz da telefon aracılığı ile görüşmüş oluyoruz. Fakat ben daha fazla şahsa ulaşmak ismine diyet ile ilgili görüşmelerimi birkaç farklı kategoriye bölüyorum. Bir tanesi yalnızca iletileşme ile ilerleyen bir sistem. Öteki sistemim ise manzaralı yahut yüz yüze görüşmelerle eğitim sürecinin daha ağır olduğu sistem. Şayet danışan birinci defa bir diyet deniyorsa, daha hastalıkların eşlik ettiği bir durum var ise, bahis şayet daha önemli ve ağır bir mevzuysa manzaralı görüşme sağlıyoruz. Hem soruların cevaplanması hem eğitim verebilmek tıpkı vakitte motivasyon yüklü bir görüşme oluyor. Bu süreç benim için de çok keyifli. Birçok insan için bir ofise gitmek şu devirde zorlayıcı olabiliyor. 10-15 dakikalık bir randevu için saatlerce ulaşım ve trafik sorunu yaşamadan, internet üzerinden ilişki kurmak herkes için daha ulaşılabilir ve keyifli bir müddetç hakikaten. Online sistemle dünyanın neresinde olursan ol görüşme gerçekleşiyor. Tabi pandemi ile gelişen bir müddetç ben de online danışmanlık. Lakin eklemek isterim ki, mesleğimi tabir ederken çok avantajını yaşadığımı söyleyebilirim. Seninle tanışmamız da tabi online sistem ile gerçekleşti. Haftada asgarî iki kez antrenman yapabiliyoruz. Danışanlarım için de söylemek gerekirse dönüşler çok tatmin edici ve olumlu.
Diyet programları hazırlarken, kişinin bedenine uygun ve yararlı olmasının haricinde şahsi taleplerini nasıl karşılıyorsun?
şahsi taleplerini makul çerçevede kıyaslamaya çalışıyorum. Geçtiğimiz günlerde kendi irademle bir danışanıma haftada “iki-üç defa tatlı yiyebilirsin” diye bilhassa belirttim. Kişiyi değerlendirdikten daha sonra değişkenlik gösteren bir mevzu diyet programları. Danışanımda evvelandirdiğim pozisyon onun bundan evvelki haftadan daha düzgün olması. Öteki şahısların ve programların kıyasına gitmeden, kendi geçmişi ve süreci ile yol almasını sağlamak. Genel çerçevelerde ele aldığım hususlar elbette var lakin sıklıkla her insanın kişiselliğini düşünerek hareket ediyoruz bu süreçte. Güne sabah altıda başlayan ile on ikide başlayanın tıpkı beslenme tipine sahip olması pek mümkün değil haliyle. Tercih ettikleri, sevdikleri yahut hazzetmedikleri besinleri dinleyip karar veriyoruz asında. Kısıtlanmadan ve yoksun kalmadan keyifle amacına ulaştığı bir sistem ile ilerliyoruz. Zira yasaklanan her şeyi daha epeyce tüketme eğilimimiz var insan olarak. Bir şey yasaklandığı an daha cazip gözüküyor. Tüm besinler bizim için değerli yalnızca tüketeceğimiz saatleri, çoğunluklarını ve porsiyonlarını ayrıntılandırmak değerli olan.
Beslenme çeşitleri temelde kaça ayrılır?
Vejetaryen- vegan beslenme, ketojenik beslenme, aralıklı oruç beslenme, protein beslenme… aslında saymakla bitmez hale geldi. İsmini duymadığım biroldukca model beslenme tipi var. Kıymetli olan sorunun ‘’ben neye gereksinim duyuyorum’’ olduğunu düşünüyorum. Ketojenik beslenmede bahsetmek isterim biraz. Bu diyet cinsinde şeker, meyve, karbonhidratın hayli kısıtlı olduğu bir beslenme çeşidi. Bizim üzere hamur işi yüklü beslenen Türk toplumunda bu beslenme formunu uygulamamız pek sıkıntı. Ülkü diyeti uygulamak için kişinin kendini büsbütün dış dünyaya kapatıp, hiç işe gitmeyip yalnızca öğünlerinde ne yiyeceğini düşünüp, pişirip planlaması gerekiyor. Kişi, dışarı çıktığında restoranda yiyeceğini düşündüğünde yanıtın sıradan olması gerekir. Biz bu biçimde tanınan beslenme usullerine maruz kaldığımızda dışarıda beslenmek sıkıntı hale giriyor. O yüzden kıymetli olanın bedende neye gereksinim duyduğumuzdur.
Diğer örnek ise spor yapan bireyin karbonhidratı kesmesindeki yanlışlık. Şayet hareketsiz bir hayatı var ise kişinin evet karbonhidratı daha kısıtlı tüketebilir lakin spor yapan, hareketli olan şahısların birinci güç kaynağı o gün tükettiği karbonhidrattır ve harcayacağı enerjiyi yerine koymalıdır. Yalnızca aminoasit ve protein takviyesi hem eksik kalacak birebir vakitte çalışmayı geriye çekecektir. Öteki bir sıkıntı ise meyve yemek ile ilgili… Bu mevzu ile tasalar çoğaldı. Pekala yemediğimizde bağırsaklarımız nasıl aktive olacak? Meyve hem insülin istikrarı tıpkı vakitte bağışıklık için epey kıymet arz eder bedenimizde. Protein alımını durdurmak da o denli. Vegan beslenme de proteini kesersek beden kendini nasıl yenileyecek sorusu geliyor çabucak akla. Daha fazlaca destek yüklemesi yapmak gerekiyor protein eksikliğinde. O yüzden kıymetli olan şeyler, neye muhtaçlık duyduğumuz, neyi sevdiğimiz ve bunları nasıl çeşitlendirebiliriz ile ilgilidir. Temelde proteinlerin, karbonhidratın, yağın, lifin ve vitamin- minerallerin istikrar ortasında olması gerekir. Katı diyetler, bulunduğumuz yerde tercihlerimiz kısıtlı ise bizi gerilime sokuyor ve beslenmek psikoloji ile de direkt ilişkili bir mevzu.
Vegan-vejetaryen beslenme hakkında ne düşünüyorsun?
Vegan diyetin, hayli katı bir diyet hali olduğunu söyleyebilirim. Öncelikle etik bedellerden dolayı yapılıyorsa üstüne fazlaca konuşmayı tercih etmiyorum. Zira benim değiştirebileceğim bir şey olmadığını bilirim. Tahminen ideoloji ve psikoloji alanında uzmanlaşmış şahıslarla konuşmak gerekebilir bu süreci. Diyet kısmı ile ilgilendiğimde ise sıhhat ile ilgili sorunlardan ötürü tüketime gidilmiyorsa yanlış olduğunu söyleyebilirim. Zira haftada aşikâr ölçüde tüketilen yumurta yahut sütün bir ziyanı kelam konusu olmadığını eklemek isterim. Kişinin kendi özelinde tükettiği porsiyonlarda tükettiği protein ziyandan hayli yarar sağlıyor. Bundan yoksun olmak ve destek yapmak çok güç bir müddetç. Hepimiz biliyoruz artık vegan diyetin katı bir beslenme hali olduğunu. Vegan olan bir danışanım vardı. Hayata karşı bakış açısının birebir zamandağişik hem güç olduğunu, benim için de güç olduğunu söylemem mümkün. Ruhsal olarak bir şeyleri yapmasını önermek güç bir müddetç oldu benim için de. Elimden geldiğince bitkisel protein kaynakları ile beslenmesine yardımcı oldum ancak bir yere kadar gerçekleştirebildik. Vegan beslenmede kimi besinlere karşı epeyce katı bir kısıtlama mümkün, tıpkı biçimde altta yatan niye tekliflere karşı da sergileniyor.
Proteinler bizim yapı taşlarımız. Kemikler ve kaslar proteinlerden beslenebiliyor. Proteini dışlamak yanlışsız değildir. Vegan beslenmede farklı sebeplerle kırmızı et tüketimi yoktur lakin süt ve süt eserleri, yumurta tüketiliyorsa epeyce sorun barındırmaz bu süreç. Yani veganlığın güç vejetaryenliğin mümkün olabileceğini ve sürdürülebilir olabileceğini söyleyebilirim. Vejetaryenlikte telafi mümkün olabiliyorken, veganlıkta durum biraz değişebiliyor. Dikkat edilecek değerli destekler ise; demir ve b12dir. Şayet sindirim ve emilimde bir sorun yoksa bu besinleri destek etmelidir. Demir eksikliği kişinin ömür kalitesini fazlaca düşüren bir durum. Halsizliğe, üşümeye, düşünsel olarak negatif bir surece niye olabilir. B12 ise; hafıza ve güç ile bağlıdır. Bunların birçoğu vegan ve vejetaryen beslenmede düşüyor. Kesinlikle destek edilmelidir. Öbür kan parametreleri de denetim edilerek gerekli destekleme yapılmalıdır.
İlk çıkan beslenme modeli ile son çıkan beslenme modeli içinde nasıl farklar var? Evvelden nasıl besleniyorduk, artık neye dönüştü? Ortadaki farklar neler?
detayların daha ulaşılabilir olması ve diyet konusunun herkes tarafınca konuşulmasıyla ve kimi başlıklar altında çabucak hemen geçerliliği tespit edilmemiş beslenme biçimine bürünülmesi diyebilirim. Evvelce ‘rejim’ sözünü etrafımızdan epeyce duyardık. bu biçimdelarda temelde azaltılması gereken birinci şey karbonhidrat ve şekerdi. Bunlar yasaklanarak deneyimleniyordu. Artık kendi uygulamalarımda yasakladığım rastgele bir besin kümesi yok. Şeker, meyve, süt eserleri, karbonhidrat kısıtlamadan program hazırlığı yapıyorum. Üniversitede ‘Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nde bu biçimde kısıtlanmış içeriklerle ilgili bir ders ve husus görmedik, işlemedik. Detaylandırayım; okulda kürler, karışımlar, şok diyetler, detoks tanımları üzere şeylerde görmedik. ‘Bilmem ne hızlandıran çay’ diye kelam edilen başlıklarda bir bahis da görmedik. Okulda işlediğimiz bahisler için örnek vermek gerekirse; ‘diyabeti olan yahut hipertansiyonu olan hastalar nasıl beslenir? ‘’ Enfeksiyon hastalıklarında sindirim sistemi hastalıklarında nasıl beslenilir?’’ üzere bahisleri üzerinden eğitim aldık. hiç bir vakit ‘’Bugün zayıflama öğreniyoruz’’ konusu işlemedik. Biz hiç bir vakit kan pahasında sorunu olmayan danışanı zayıflatmaya yönelik bir ders programı üzerinden değerlendirmeyi öğrenmedik. Okulda 3.sınıfta iken diyet listesinin nasıl yazıldığını öğrenmeye başladık. Bu listeler genelde hastalık olayları üzerinden planlanan listeler oluyordu ve birçoklarında kilo de eşlik ettiği için ‘zayıflama’ üzerine de planlama yapılıyordu.
Medya diyetisyenliği diye bir husus konuşsak, abartmış olmayız. Bunlar o demek maalesef.
Örneğin ‘glutensiz diyet’ yalnızca çölyak hastalarına önerdiğimiz bir beslenme tipidir. Artık piyasada ‘glutensiz’ başlığı altında oldukça uyaran var. elbette kimi hastalıklarda gerekli görüldüğünde muhakkak devir beslenmeden çıkabilir lakin bunu ayrıntılı irdelemek lazım. Zira sanılanın bilakis glutensiz beslenmesi gerekli olmayan bireylerde gluteni kesmek yarardan epeyce ziyan sağlar.
Doğru diyet nasıl olmalıdır?
Kişinin gereksinimlerini fizyolojik ve ruhsal olarak karşılamalıdır. Kişiyi yoksun bırakmamalı ve epeyce kısıtlayıcı olmamalıdır. Danışanlar bir şeyden kısıtlanıp, yoksun bırakıldıkları an kısır bir döngünün ortasında kalıyor ve daima bir daha başlamak zorunda kalıyor. Kesinlikle lifi, karbonhidratı aşikâr oranlarda, kişinin gereksinimlerine göre değişen oranlarda olmalı. Okulda öğretilen en sıradan bilgi; %50-60 oranında karbonhidrat tüketimi oluyor. Protein %12-15, yağ oranı ise %25-30 olarak öğretildi. Bugün bu pratikte pek güç. Bu karbonhidrat oranı çok yüksek. Bilhassa zayıflama sürecinde. Ama bu oranlar şu an %5-10 bandında olduğunu düşünüyorum. Protein ve yağ epeyce arttı, karbonhidrat fazlaca azaldı. birebir vakitte eklemek isterim ki, bağırsak sorunlarında önemli artışlar var. özetlemek gerekirse kişinin gereksinimini karşılayacak karbonhidrat-protein-yağ istikrarına dikkat ederek besleyici ve istikrarlı programlar kişinin sıhhati için en ülkü programlardır.
Sporcu beslenmesi nasıl olmalıdır?
Öncelikle yapılan spora bakılırsa değişiyor. Haftada iki gün kendini daha âlâ hissetmek, sıkılaşmak ve sağlıklı yaşamak için antrenman yapan biriyle, futbol maçına hazırlanan birinin beslenmesi fazlaca farklılık barındırıyor. İkisini de ‘sporcu beslenmesi’ ismi altında kıymetlendirmemiz hakikat olmaz. Ayarlanması gereken şeyler; orta ve ana öğünlerin saatlerini planlamak ve içeriklerini düzenlemek. Spor öncesi derin bir açlık düzeyi ile gitmemek. Özetle öncesi ve daha sonrası programını hazırlamaktır. Ancak bir atlet günün çoğunluğu idman yaparak ve gayrete hazırlanarak geçiriyorsa daha önemli bir beslenme modeli gerektirir. Besin destekleri, su tüketimi, güç veren özel içecekleri kullanmaları epeyce yeterli ayarlanmalıdır. Atlet beslenmesi okulda seçmeli dersimizdi ve saatlerce gördüğümüz bir içeriği yoktu. O niçinle atletik/olimpik atletler beslenme programı için bu mevzu üzerinde uzmanlaşmış birinden takviye alması en doğrusu olur. Fakat şunu söyleyebilirim ki, sportmen birinin muhakkak karbonhidratı sıfırlamadan beslenmesi gerekir. Protein ve lif uygun oranlarda olmalıdır.
Gıda desteklerine bakış açın nedir ve nasıl kullanılmalıdır?
Gıda destekleri günümüzde elimiz kolumuz oldu. Beslenme programlarında ekmeğe, peynire, muhtaçlık duyduğumuz kadar takviyelere de muhtaçlık duyar hale geldik. Gün geçtikçe ulaştığımız besinlerin içerikleri yoksullaşıyor. Kitaplarda yazan vitamin- mineral kıymetlerine bugün ulaşmak epey güç. Haydi ulaştık diyelim sağlıklı bir bağırsağımız olmadan onlardan yaralanmamız neredeyse imkansız. Genel örneklerle açıklamak isterim; demir eksikliği olan birinin demir vitamini tüketmesi, b12 eksikliği olanın b12 vitamini tüketmesi gerekir. sıradan, nokta atışı tespitlere tekliflerde bulunurduk evvelden. Kan kıymeti ve semptomlara nazaran ayrıyeten hekimin konsültasyonuna göre planlama yapılırdı. Bugün oldukcaça değişik formlardaki eksiklerimize, değişik başlıklar altında besin destekleri mevcut. Uykusuzluk, regl gecikmesi, polikistik over üzere durumlarda bile artık besin destekleri konuşuyoruz. Özetle besin destekleri değerli ama dozunda oluşu değerli.
Özellikle pandemi sürecinden geçmiş her insanın, masa başı çalışanlarının, hareketsiz bir hayat döngüsünde olanların yahut ruhsal olarak dayanak alan her insanın besin desteklerinden desteklenmesi gerektiğine inanıyorum. Gerilim faktörü bedendeki dişli çark sisteminin ortasında rol alan kıymetli ögelerden. Bedende birfazlaca şeyin eksikliği elimimi, sistemin yanlışsız ilerlemesinde gerilim idaresinde çok değerli rol oynuyor. E malum günümüzde gerilimsiz bir kişi dahi kalmadı.
Bunlar da bir yana birfazlaca beşerde evvelden ‘’normal-geçer’’ algısı varken artık ‘nasıl bu semptomları en aza indirir, hayat kalitesini daha da arıttırır’’ onu konuşuyor. Evvelce polikistik over sendromu için pek bir beslenme önerisi verilmezken, ilaç ile ömür devam ettirilirken artık inositol-magnezyum-omega3 üzere değerli destekler ile bu hastalığı ortadan kaldırmak bile mümkün olabiliyor.
Fitoterapi nedir ve dünyada uygulaması nasıldır?
Bitkilerle tedavi demektir. Anadolu’da epeyce fazla bitki çeşitliliği vardır ve topraklarımızda yetişen bitkiler fitobileşenler açısından çok zengindir. Bu uygulamalar ’halk ilaçları’ olarak da geçer. Köylerde uygulanan formatlar üzere ancak araştırma ve geliştirme çalışmalarıyla, gerisi desteklenerek ortaya çıkan bir bilim kısmı diyebiliriz. Fitoterapi kısmı eczacılık fakültesinde yer alıyor. Aromaterapi, fitoterapi bunların hepsi eczacılık fakültelerinde okutulan alt kısımlar olarak öğretilir. Örnek verecek olursak; hepimiz kesinlikle ömrümüzün bir anında gaz- sindirim sorunu hayatışızdır. Çabucak nane limon kaynatmak üzere bir geleneğimiz de vardır ya da soğuk algınlığında ıhlamur içmek, anne sütü artışı olsun diye rezene çayı içmek gibi… çok sıradan, hepimizin konutunda bulunan bitkilerdir bunlar. Besin dayanakları de fitoterapi alanında kıymetlendirilir. Bitkisel çaylar, kürler, detokslar da…
Bunun da maalesef şarlatanlığa kaçan tarafları yok değil. Bir ilaç üzere yahut tek deva üzere göstermek asla hakikat değil. Bunların hepsi destekleyici tedavidir. Katiyetle belirtmek isterim. Alternatif asla değildir. Alternatif tıp apayrı bir husus. Fitoterapi alanı tamamlayıcı nitelik taşır. İlaç ve tıp uygulamaları yapılır akabinde fitoterapi ile desteklenir. Eli güçlendirmek üzere düşünebiliriz. Tedavi süreci desteklenmiş olur. Bitkilerin gücünden takviye almış oluyoruz. Fitoterapi günümüzde daha fazlaca ve pratik olarak bitki çaylarından alarak uyguluyoruz. En sıradan haliyle hazırlayabileceğimiz en kolay ulaşabileceğimiz şey bitki çayı yapmaktır. Buradan en değerli şeyin olağan ki yanlışsız bitkiye ulaşmak olduğunu söyleyelim. Asıl en sıkıntı kısmı bu zira.
Benim aklıma cadılar geldi Elif. Otlarla, sözlerle, karışımlarla aslında güçlerin tesirini kullanarak bulundukları vakit içinderı etkilemeyi başarmışlar. Öldürülme sebepleri bu bile olabilir tahminen?
Kesinlikle mantıksız değil. Cadıların bulundukları alanlarda fark ettiysen kitapların epey olduğu kütüphaneler ve bitkiler vardır. Muhakkak fanusların ortasında belli oranlarda karışım yaparlar. Ütopik bir yerden yaklaşıyoruz lakin biliyoruz ki, bitkilerle karışım elde ediyorlardı. Hedef nedir, kişiyi ve hastalığı düzgünleştirmek. Eski periyot sinemalarına yahut kıssalarına bakarsak fitoterapiden anlayan birfazlaca bireye cadı etiketlemesi yapılmaktadır. Gerçi sinemalarda daha farklı karışımlar da yapılıyor; kurbağa bacağı, yılan lisanı vs. bir daha söyleyeceğim şey mantıksız değil, zehri seyrelterek tedavi etme biçimi var günümüzde. Aslında bunun bir ismi bile var ‘homeopati’. Hastalığa bağlı olarak gelişen zehri seyrelterek hastaya uygulamak ile ilgili bir tedavi sürecidir. Birtakım aşılarda benzeri mantıkla ve sistemle yapılmaktadır. Almanya’da ve bilhassa doğu tıbbında fitoterapi kendine yer bulabilmiştir. Bugün ayurvedik beslenme ve çin tıbbı dediğimiz baharatların, otların olduğu karışımların çıkış noktası budur. Almanya özelinde konuşursak şayet, insanların alım gücü ile ilgili fazlaca büyük bir fark var. Edinmek daha kolay.
Alternatif bir tedavi prosedürü olmadığından kelam ettin. Pekala tam olarak nedir ve ek olarak ilaçlarla etkileşime giriyorlar mı?
Alternatif değil tamamlayıcıdır. Alternatif demek var olanı yok saymak ve yalnızca bu yolu kullanmaktır. Evet bu niyetle de kullanan beşerler var fakat ben hakikat bulmuyorum. Fitoterapi destekleyici, tamamlayıcı bir tedavidir. Bitkisel tedavinin ilaçlarla alışılmış ki etkileşimi vardır. Yalnızca bitkilerle yok, besinler ile de etkileşimi kelam konusu. Zerdeçaldan örnek verelim; zayıflatma ve bağışıklık güçlendirme tesiri ile hayli anılıyor. Lakin şunu eklemem kıymetli zerdeçal ile ilgili; safra salgısını arttırdığı için şayet tüketen bireyde safra taşı var ise bunda artışa ve ağırlaşmaya niye olabiliyor. Neredeyse ölümcül bir noktaya bile ulaştırabilir. meğer kolay ulaşılabilir, faydalı ve günahsız bir baharattır. Bu manada kimin ve ne için kullandığı hayli kıymetlidir. İlaçlarla etkileşimi ise pek mümkün ve âlâ planlama yapılmalıdır. Doğal ki bir kupa bardakla bitki çayı içildiği için kimse önemli ziyanlar görmez ancak gerçek bitki gerçek demleme halleri, gerçek saklama şartlarında olmalıdır. Zira kar-zarar ölçeğinde değerlendirilmelidir. Bu ayar çok incedir. İlaçla zehri ayıran şey dozdur. Fitoterapide de bir besinin ilaç ve bitkisel takviye sunması tamamiyle dozuna bağlıdır. Hatta bugün eczanelerde satılan biroldukca ilacın etken hususu fitobileşenlerdir. Bugün alzheimer için kullanılan tebokan ilacı aslında ginkobiloa ekstresidir.
Amerikan yerlileri ve eski Yunanlılar yüzseneler evvel, birbirlerinden bağımsız olarak söğüt ağacının kabuk ve yapraklarının ağrılara ve ateşe uygun geldiğini bulmuşlardır. 1828 yılında Münih’te Johann Bucher isimli araştırmacı söğüt ağacının kabuğundan epeyce düşük ölçüde salisin izole etmeyi başarmıştır. Latince salix (söğüt) sözcüğünden gelen salisilik asit ismi birinci vakit içinderda 1838 yılında Piria isimli araştırmacı tarafınca kullanılmıştır.
Salisilik asit ise bugün sentetik olarak coraspirin olarak piyasada bulunan ilacın etken hususudur. Kan sulandırıcı bir ilaçtır. Muhakkak bir yaşın üzerinde olan yahut kalp-damar hastalığı olan biroldukca kişi için, hekimler tarafınca reçete edilen, günümüzde neredeyse her insanın meskeninde bulunan yaygın bir ilaçtır.
İlaçların çıkış noktasına baktığımızda öncesinde insanların bitkisel karışımlar ile biroldukça hastalığı önlenmiştir ve ilaç tesiri göstermiştir. Şifacıların olduğu periyotları örnek vermek mümkün.
Fitoterapi bilinenden daha uzun ve esaslı vakit içindera dayanıyor ve eczacılığın temelini oluşturuyor. bu biçimdelar laboratuvarlar yahut kimyasal bileşenler bu kadar kıymetli değildi, teknik materyallere erişmek mümkün değildi. Halk bir biçimde, büyüklerinin tecrübelerinden müşahedelerle birtakım bitkileri birtakım hastalıkların tedavisi olarak kullanıyordu. İşe de yarıyordu. Bugün ise hâlâ Anadolu halk ilaçlarından öğreneceğimiz ve araştıracağımız biroldukca husus var.
Hangi hastalıklarda kullanılmaktadır?
Aslında birfazlaca hastalığı saymam mümkün; kan şekerini düzenlemek için biroldukça bitki var. Kolesterolü, hipertansiyonu dengelemek için kullanılan bitkiler ve usuller var. Antikanserojen birfazlaca bitki var. Sindirim sistemini içeren biroldukca bitki var. Aslında biz ne için kullanırsak onu tespit edip, reaksiyon vermeye başlıyor bedende. Kıymetli olan mutfağımızda ve soframızda bulundurmak. Günlük hayatta hiç sorun yokken canımız istiyor diye ıhlamur içebiliriz ama soğuk algınlığı vaktimizde içerisine konulan ıhlamur ölçüsünü değiştirmemiz gerekir. Öbür bitkiler üzere. Tarçının tadını seviyor olabiliriz çaya yahut suya ekliyor olabiliriz. Ama şeker hastalığına dair bir sorun var ise bilhassa kullanmak gerekir ve doz uygulaması yapmalıyız ve kesinlikle doktora danışılmalıdır.
Doza göre kullanım emeli da değişiyor kimi vakit. Bunu yeşil çay örneği ile anlatmak isterim.
1 çay kaşığı (2 gr) yeşil çayı 5-6 DK 85-90 derece suda demleyerek elde ettiğimiz çayı tükettiğimizde kan şekerimiz dengelenir, metabolizma hızlanır, iştah denetimi sağlanır. Bedenden özgür radikalleri temizler. Biroldukça tesir yapar özetlemek gerekirse. Lakin çayı tıpkı biçimde 5-6 dk yerine 15 dk demlediğimizde ishal kesici bir özellik gösterir. Mucize üzere değil mi?
Örneğin simemaki, gerçek dozda ve sıklıkta kullanıldığında kabızlık şikayetini çözer. Kronik kabızlık ise kolon kanseri oluşumu için risk faktörleri içindedır. Sinemaki dışkılamaya yardımcı olur. Lakin daima ve yüksek dozda kullanıldığında ise kolon kanserine kadar götüren riskli bir tablo sunar.
Beslenme üzerine yeni yıl tekliflerin neler olabilir?
Yeni yılda kilo maksadı koymadan sağlıklı beslenmeyi, öğrenmeyi hedefleyin. Hatta hedeflemeyin niyet edin. Geçen okuduğum bir yazıda hedeflemek ve -meli, malı cümleleri katılık tabirlerini getirdiği için yıpratıcı ve zorlayıcı bir durum yarattığını, mükemmelliyetçi olma hissini tetiklediğini okumuştum. Niyet etmek ise daha şefkatli ve esnek bir yerden kendimizi hırpalamadan daha konforlu bir alan tanımış oluyor.
Genel olarak önerebileceğim şeyin ‘su’ olduğunu söylemek istiyorum. Su tüketimi epeyce değerli. Yağ yakmak istiyorsanız, acıktıysanız, baş ağrınız var ise, mideniz bulanıyorsa her an her durumda su içmelerini öneriyorum. Bedenin muhtaçlığına yönelik olarak katiyen birinci ve her an suyu öneriyorum. Sofralarda bol bol zerzevat, meyve, tam tahıllar, kuruyemiş, proteinleri, et ve süt eserleri, lif içeren besinleri eklemelerini isterim. Bu sene sofralarımızda daha epey gökkuşağı renkleri olsun. Bitkilerin şifalı güçlerini de öneriyorum ve elbette bol antrenman, bol hareket diyorum. Vücudunuza ve ruhunuza ne yeterli geliyorsa onu bulun ve yapın. Bence en büyük şifa bu.
Elif Keloğlu Küçükaslan’a verdiği bilgilerden dolayı ve ışığı ile yansımamızı bir ortaya getiren fotoğraf sanatkarı Dilara Yavuz’a teşekkürlerimi borç bilirim.
Sevgiler ve sağlıklı günler olsun…
Elif Keloğlu Küçükaslan Instagram
Instagram
Okumaya devam et...
Bize biraz kendinden bahseder misin?
Beslenme ve diyet uzmanlığına nasıl başladın, bu süreç nasıl biçim aldı?
Bu aslında başlamaktan daha evvelki bir surece dayanıyor. Evvelce eczacı olmak istiyordum. Lisedeyken bir hocam herkese ‘Hangi mesleği niye seçeceksiniz’ sorusu sordu. Ben de karşılık olarak eczacılık okumak istediğimi söylemiş oldum. Beğenilen olmayacak ve ben de antipatik uyandıracak bir karşılık verdi ve o yansıyı hocamdan aldıktan daha sonra hevesim kaçtı. Artık yeni bir meslek kısmıyla ilgili seçim yapmak üzere bir arayışa girdim. Fen lisesine gidiyordum ve arkadaşlarımın birçok ya tıp ya da tıp içeren farklı kısımlar seçiyordu. İğne fobim olduğu için çaresizce olasılıkları düşünmeye başladım. Lakin sıhhat bölümünün ortasında olmak ile ilgili bir heyecanım da kelam konusuydu. Bir anda diyetisyenlik ile ilgili bir şey düştü içime. Kendim için uyumlu bir meslek kümesi olmasıyla birlikte hem eczane ile ilgili hayallerimi tıpkı vakitte sıhhat ile ilgili isteğimi karşılayabileceğini hissettim. İrtibatı, konuşmayı, araştırmayı, anlatmayı epeyce seven bir tarafım da var karakter olarak. Bunların hepsini düşündüğümde seyahatim mesleğimle ilgili hal almaya ve gerçekleşmeye başladı. Medipol Üniversitesi’nde kazandığım bu kısmı, hem de ‘Fitoterapi’ kısmı ile yüksek yaparak tamamladım.
Beslenme alışkanlıklarında en epey hangi ekolü savunuyorsun?
Sürdürülebilirlik… Zira insanlardan şunları duyuyoruz; “oldukca diyetisyene gittim hiç bir şeyi değiştiremedim.’’ Benim hedefim insanlara sağlıklı beslenmeyi öğreterek onların son diyetisyeni olmak. Beşerler için “başla-bitir-olmadı”, bir daha “başla-bitir- olmadı” psikolojisi hayli sıkıntı. Daima kilo al ver döngüsünü (yo-yo sendromu olarak da bilinir) kişiyi fazlaca yıpratıyor. Danışanlarıma söylemiş olduğim birinci şey şu oluyor ‘’Kiloyu kaç günde verdiğin kıymetli değil, değerli olan seni bir, iki yıl daha sonra gördüğümde birebir kiloda görmüş olmak…’’ Değerli günlerde; yılbaşı üzere, doğum günleri üzere vicdan azabı barındırmadan tüketmeleri gerektiğini vurguluyorum. Danışanlarımın ömür uzunluğu yanlarında olamam, ellerinden tutamam ancak kendileri için en sürdürülebilir yolu onlara göstermeye çalışabilirim ve hayatlarını bu biçimde yönetmelerine yardımcı olabilirim. Şok ve tanınan diyetler, akımlar maalesef kısır döngüden daha fazlasını yaratmıyor.
Yüz yüze danışmanlık vermenin yanı sıra bir de online sistem üzerinden diyetisyenlik takviyesi nasıl gidiyor, nasıl geri dönüşler alıyorsun?
Geri dönüşler fazlaca hoş. Aslında yüz yüze görüşmelerimizden hiç bir farkı yok. Tek farkı karşılıklı canlı-kanlı oturmuyoruz da telefon aracılığı ile görüşmüş oluyoruz. Fakat ben daha fazla şahsa ulaşmak ismine diyet ile ilgili görüşmelerimi birkaç farklı kategoriye bölüyorum. Bir tanesi yalnızca iletileşme ile ilerleyen bir sistem. Öteki sistemim ise manzaralı yahut yüz yüze görüşmelerle eğitim sürecinin daha ağır olduğu sistem. Şayet danışan birinci defa bir diyet deniyorsa, daha hastalıkların eşlik ettiği bir durum var ise, bahis şayet daha önemli ve ağır bir mevzuysa manzaralı görüşme sağlıyoruz. Hem soruların cevaplanması hem eğitim verebilmek tıpkı vakitte motivasyon yüklü bir görüşme oluyor. Bu süreç benim için de çok keyifli. Birçok insan için bir ofise gitmek şu devirde zorlayıcı olabiliyor. 10-15 dakikalık bir randevu için saatlerce ulaşım ve trafik sorunu yaşamadan, internet üzerinden ilişki kurmak herkes için daha ulaşılabilir ve keyifli bir müddetç hakikaten. Online sistemle dünyanın neresinde olursan ol görüşme gerçekleşiyor. Tabi pandemi ile gelişen bir müddetç ben de online danışmanlık. Lakin eklemek isterim ki, mesleğimi tabir ederken çok avantajını yaşadığımı söyleyebilirim. Seninle tanışmamız da tabi online sistem ile gerçekleşti. Haftada asgarî iki kez antrenman yapabiliyoruz. Danışanlarım için de söylemek gerekirse dönüşler çok tatmin edici ve olumlu.
Diyet programları hazırlarken, kişinin bedenine uygun ve yararlı olmasının haricinde şahsi taleplerini nasıl karşılıyorsun?
şahsi taleplerini makul çerçevede kıyaslamaya çalışıyorum. Geçtiğimiz günlerde kendi irademle bir danışanıma haftada “iki-üç defa tatlı yiyebilirsin” diye bilhassa belirttim. Kişiyi değerlendirdikten daha sonra değişkenlik gösteren bir mevzu diyet programları. Danışanımda evvelandirdiğim pozisyon onun bundan evvelki haftadan daha düzgün olması. Öteki şahısların ve programların kıyasına gitmeden, kendi geçmişi ve süreci ile yol almasını sağlamak. Genel çerçevelerde ele aldığım hususlar elbette var lakin sıklıkla her insanın kişiselliğini düşünerek hareket ediyoruz bu süreçte. Güne sabah altıda başlayan ile on ikide başlayanın tıpkı beslenme tipine sahip olması pek mümkün değil haliyle. Tercih ettikleri, sevdikleri yahut hazzetmedikleri besinleri dinleyip karar veriyoruz asında. Kısıtlanmadan ve yoksun kalmadan keyifle amacına ulaştığı bir sistem ile ilerliyoruz. Zira yasaklanan her şeyi daha epeyce tüketme eğilimimiz var insan olarak. Bir şey yasaklandığı an daha cazip gözüküyor. Tüm besinler bizim için değerli yalnızca tüketeceğimiz saatleri, çoğunluklarını ve porsiyonlarını ayrıntılandırmak değerli olan.
Beslenme çeşitleri temelde kaça ayrılır?
Vejetaryen- vegan beslenme, ketojenik beslenme, aralıklı oruç beslenme, protein beslenme… aslında saymakla bitmez hale geldi. İsmini duymadığım biroldukca model beslenme tipi var. Kıymetli olan sorunun ‘’ben neye gereksinim duyuyorum’’ olduğunu düşünüyorum. Ketojenik beslenmede bahsetmek isterim biraz. Bu diyet cinsinde şeker, meyve, karbonhidratın hayli kısıtlı olduğu bir beslenme çeşidi. Bizim üzere hamur işi yüklü beslenen Türk toplumunda bu beslenme formunu uygulamamız pek sıkıntı. Ülkü diyeti uygulamak için kişinin kendini büsbütün dış dünyaya kapatıp, hiç işe gitmeyip yalnızca öğünlerinde ne yiyeceğini düşünüp, pişirip planlaması gerekiyor. Kişi, dışarı çıktığında restoranda yiyeceğini düşündüğünde yanıtın sıradan olması gerekir. Biz bu biçimde tanınan beslenme usullerine maruz kaldığımızda dışarıda beslenmek sıkıntı hale giriyor. O yüzden kıymetli olanın bedende neye gereksinim duyduğumuzdur.
Diğer örnek ise spor yapan bireyin karbonhidratı kesmesindeki yanlışlık. Şayet hareketsiz bir hayatı var ise kişinin evet karbonhidratı daha kısıtlı tüketebilir lakin spor yapan, hareketli olan şahısların birinci güç kaynağı o gün tükettiği karbonhidrattır ve harcayacağı enerjiyi yerine koymalıdır. Yalnızca aminoasit ve protein takviyesi hem eksik kalacak birebir vakitte çalışmayı geriye çekecektir. Öteki bir sıkıntı ise meyve yemek ile ilgili… Bu mevzu ile tasalar çoğaldı. Pekala yemediğimizde bağırsaklarımız nasıl aktive olacak? Meyve hem insülin istikrarı tıpkı vakitte bağışıklık için epey kıymet arz eder bedenimizde. Protein alımını durdurmak da o denli. Vegan beslenme de proteini kesersek beden kendini nasıl yenileyecek sorusu geliyor çabucak akla. Daha fazlaca destek yüklemesi yapmak gerekiyor protein eksikliğinde. O yüzden kıymetli olan şeyler, neye muhtaçlık duyduğumuz, neyi sevdiğimiz ve bunları nasıl çeşitlendirebiliriz ile ilgilidir. Temelde proteinlerin, karbonhidratın, yağın, lifin ve vitamin- minerallerin istikrar ortasında olması gerekir. Katı diyetler, bulunduğumuz yerde tercihlerimiz kısıtlı ise bizi gerilime sokuyor ve beslenmek psikoloji ile de direkt ilişkili bir mevzu.
Vegan-vejetaryen beslenme hakkında ne düşünüyorsun?
Vegan diyetin, hayli katı bir diyet hali olduğunu söyleyebilirim. Öncelikle etik bedellerden dolayı yapılıyorsa üstüne fazlaca konuşmayı tercih etmiyorum. Zira benim değiştirebileceğim bir şey olmadığını bilirim. Tahminen ideoloji ve psikoloji alanında uzmanlaşmış şahıslarla konuşmak gerekebilir bu süreci. Diyet kısmı ile ilgilendiğimde ise sıhhat ile ilgili sorunlardan ötürü tüketime gidilmiyorsa yanlış olduğunu söyleyebilirim. Zira haftada aşikâr ölçüde tüketilen yumurta yahut sütün bir ziyanı kelam konusu olmadığını eklemek isterim. Kişinin kendi özelinde tükettiği porsiyonlarda tükettiği protein ziyandan hayli yarar sağlıyor. Bundan yoksun olmak ve destek yapmak çok güç bir müddetç. Hepimiz biliyoruz artık vegan diyetin katı bir beslenme hali olduğunu. Vegan olan bir danışanım vardı. Hayata karşı bakış açısının birebir zamandağişik hem güç olduğunu, benim için de güç olduğunu söylemem mümkün. Ruhsal olarak bir şeyleri yapmasını önermek güç bir müddetç oldu benim için de. Elimden geldiğince bitkisel protein kaynakları ile beslenmesine yardımcı oldum ancak bir yere kadar gerçekleştirebildik. Vegan beslenmede kimi besinlere karşı epeyce katı bir kısıtlama mümkün, tıpkı biçimde altta yatan niye tekliflere karşı da sergileniyor.
Proteinler bizim yapı taşlarımız. Kemikler ve kaslar proteinlerden beslenebiliyor. Proteini dışlamak yanlışsız değildir. Vegan beslenmede farklı sebeplerle kırmızı et tüketimi yoktur lakin süt ve süt eserleri, yumurta tüketiliyorsa epeyce sorun barındırmaz bu süreç. Yani veganlığın güç vejetaryenliğin mümkün olabileceğini ve sürdürülebilir olabileceğini söyleyebilirim. Vejetaryenlikte telafi mümkün olabiliyorken, veganlıkta durum biraz değişebiliyor. Dikkat edilecek değerli destekler ise; demir ve b12dir. Şayet sindirim ve emilimde bir sorun yoksa bu besinleri destek etmelidir. Demir eksikliği kişinin ömür kalitesini fazlaca düşüren bir durum. Halsizliğe, üşümeye, düşünsel olarak negatif bir surece niye olabilir. B12 ise; hafıza ve güç ile bağlıdır. Bunların birçoğu vegan ve vejetaryen beslenmede düşüyor. Kesinlikle destek edilmelidir. Öbür kan parametreleri de denetim edilerek gerekli destekleme yapılmalıdır.
İlk çıkan beslenme modeli ile son çıkan beslenme modeli içinde nasıl farklar var? Evvelden nasıl besleniyorduk, artık neye dönüştü? Ortadaki farklar neler?
detayların daha ulaşılabilir olması ve diyet konusunun herkes tarafınca konuşulmasıyla ve kimi başlıklar altında çabucak hemen geçerliliği tespit edilmemiş beslenme biçimine bürünülmesi diyebilirim. Evvelce ‘rejim’ sözünü etrafımızdan epeyce duyardık. bu biçimdelarda temelde azaltılması gereken birinci şey karbonhidrat ve şekerdi. Bunlar yasaklanarak deneyimleniyordu. Artık kendi uygulamalarımda yasakladığım rastgele bir besin kümesi yok. Şeker, meyve, süt eserleri, karbonhidrat kısıtlamadan program hazırlığı yapıyorum. Üniversitede ‘Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nde bu biçimde kısıtlanmış içeriklerle ilgili bir ders ve husus görmedik, işlemedik. Detaylandırayım; okulda kürler, karışımlar, şok diyetler, detoks tanımları üzere şeylerde görmedik. ‘Bilmem ne hızlandıran çay’ diye kelam edilen başlıklarda bir bahis da görmedik. Okulda işlediğimiz bahisler için örnek vermek gerekirse; ‘diyabeti olan yahut hipertansiyonu olan hastalar nasıl beslenir? ‘’ Enfeksiyon hastalıklarında sindirim sistemi hastalıklarında nasıl beslenilir?’’ üzere bahisleri üzerinden eğitim aldık. hiç bir vakit ‘’Bugün zayıflama öğreniyoruz’’ konusu işlemedik. Biz hiç bir vakit kan pahasında sorunu olmayan danışanı zayıflatmaya yönelik bir ders programı üzerinden değerlendirmeyi öğrenmedik. Okulda 3.sınıfta iken diyet listesinin nasıl yazıldığını öğrenmeye başladık. Bu listeler genelde hastalık olayları üzerinden planlanan listeler oluyordu ve birçoklarında kilo de eşlik ettiği için ‘zayıflama’ üzerine de planlama yapılıyordu.
Medya diyetisyenliği diye bir husus konuşsak, abartmış olmayız. Bunlar o demek maalesef.
Örneğin ‘glutensiz diyet’ yalnızca çölyak hastalarına önerdiğimiz bir beslenme tipidir. Artık piyasada ‘glutensiz’ başlığı altında oldukça uyaran var. elbette kimi hastalıklarda gerekli görüldüğünde muhakkak devir beslenmeden çıkabilir lakin bunu ayrıntılı irdelemek lazım. Zira sanılanın bilakis glutensiz beslenmesi gerekli olmayan bireylerde gluteni kesmek yarardan epeyce ziyan sağlar.
Doğru diyet nasıl olmalıdır?
Kişinin gereksinimlerini fizyolojik ve ruhsal olarak karşılamalıdır. Kişiyi yoksun bırakmamalı ve epeyce kısıtlayıcı olmamalıdır. Danışanlar bir şeyden kısıtlanıp, yoksun bırakıldıkları an kısır bir döngünün ortasında kalıyor ve daima bir daha başlamak zorunda kalıyor. Kesinlikle lifi, karbonhidratı aşikâr oranlarda, kişinin gereksinimlerine göre değişen oranlarda olmalı. Okulda öğretilen en sıradan bilgi; %50-60 oranında karbonhidrat tüketimi oluyor. Protein %12-15, yağ oranı ise %25-30 olarak öğretildi. Bugün bu pratikte pek güç. Bu karbonhidrat oranı çok yüksek. Bilhassa zayıflama sürecinde. Ama bu oranlar şu an %5-10 bandında olduğunu düşünüyorum. Protein ve yağ epeyce arttı, karbonhidrat fazlaca azaldı. birebir vakitte eklemek isterim ki, bağırsak sorunlarında önemli artışlar var. özetlemek gerekirse kişinin gereksinimini karşılayacak karbonhidrat-protein-yağ istikrarına dikkat ederek besleyici ve istikrarlı programlar kişinin sıhhati için en ülkü programlardır.
Sporcu beslenmesi nasıl olmalıdır?
Öncelikle yapılan spora bakılırsa değişiyor. Haftada iki gün kendini daha âlâ hissetmek, sıkılaşmak ve sağlıklı yaşamak için antrenman yapan biriyle, futbol maçına hazırlanan birinin beslenmesi fazlaca farklılık barındırıyor. İkisini de ‘sporcu beslenmesi’ ismi altında kıymetlendirmemiz hakikat olmaz. Ayarlanması gereken şeyler; orta ve ana öğünlerin saatlerini planlamak ve içeriklerini düzenlemek. Spor öncesi derin bir açlık düzeyi ile gitmemek. Özetle öncesi ve daha sonrası programını hazırlamaktır. Ancak bir atlet günün çoğunluğu idman yaparak ve gayrete hazırlanarak geçiriyorsa daha önemli bir beslenme modeli gerektirir. Besin destekleri, su tüketimi, güç veren özel içecekleri kullanmaları epeyce yeterli ayarlanmalıdır. Atlet beslenmesi okulda seçmeli dersimizdi ve saatlerce gördüğümüz bir içeriği yoktu. O niçinle atletik/olimpik atletler beslenme programı için bu mevzu üzerinde uzmanlaşmış birinden takviye alması en doğrusu olur. Fakat şunu söyleyebilirim ki, sportmen birinin muhakkak karbonhidratı sıfırlamadan beslenmesi gerekir. Protein ve lif uygun oranlarda olmalıdır.
Gıda desteklerine bakış açın nedir ve nasıl kullanılmalıdır?
Gıda destekleri günümüzde elimiz kolumuz oldu. Beslenme programlarında ekmeğe, peynire, muhtaçlık duyduğumuz kadar takviyelere de muhtaçlık duyar hale geldik. Gün geçtikçe ulaştığımız besinlerin içerikleri yoksullaşıyor. Kitaplarda yazan vitamin- mineral kıymetlerine bugün ulaşmak epey güç. Haydi ulaştık diyelim sağlıklı bir bağırsağımız olmadan onlardan yaralanmamız neredeyse imkansız. Genel örneklerle açıklamak isterim; demir eksikliği olan birinin demir vitamini tüketmesi, b12 eksikliği olanın b12 vitamini tüketmesi gerekir. sıradan, nokta atışı tespitlere tekliflerde bulunurduk evvelden. Kan kıymeti ve semptomlara nazaran ayrıyeten hekimin konsültasyonuna göre planlama yapılırdı. Bugün oldukcaça değişik formlardaki eksiklerimize, değişik başlıklar altında besin destekleri mevcut. Uykusuzluk, regl gecikmesi, polikistik over üzere durumlarda bile artık besin destekleri konuşuyoruz. Özetle besin destekleri değerli ama dozunda oluşu değerli.
Özellikle pandemi sürecinden geçmiş her insanın, masa başı çalışanlarının, hareketsiz bir hayat döngüsünde olanların yahut ruhsal olarak dayanak alan her insanın besin desteklerinden desteklenmesi gerektiğine inanıyorum. Gerilim faktörü bedendeki dişli çark sisteminin ortasında rol alan kıymetli ögelerden. Bedende birfazlaca şeyin eksikliği elimimi, sistemin yanlışsız ilerlemesinde gerilim idaresinde çok değerli rol oynuyor. E malum günümüzde gerilimsiz bir kişi dahi kalmadı.
Bunlar da bir yana birfazlaca beşerde evvelden ‘’normal-geçer’’ algısı varken artık ‘nasıl bu semptomları en aza indirir, hayat kalitesini daha da arıttırır’’ onu konuşuyor. Evvelce polikistik over sendromu için pek bir beslenme önerisi verilmezken, ilaç ile ömür devam ettirilirken artık inositol-magnezyum-omega3 üzere değerli destekler ile bu hastalığı ortadan kaldırmak bile mümkün olabiliyor.
Fitoterapi nedir ve dünyada uygulaması nasıldır?
Bitkilerle tedavi demektir. Anadolu’da epeyce fazla bitki çeşitliliği vardır ve topraklarımızda yetişen bitkiler fitobileşenler açısından çok zengindir. Bu uygulamalar ’halk ilaçları’ olarak da geçer. Köylerde uygulanan formatlar üzere ancak araştırma ve geliştirme çalışmalarıyla, gerisi desteklenerek ortaya çıkan bir bilim kısmı diyebiliriz. Fitoterapi kısmı eczacılık fakültesinde yer alıyor. Aromaterapi, fitoterapi bunların hepsi eczacılık fakültelerinde okutulan alt kısımlar olarak öğretilir. Örnek verecek olursak; hepimiz kesinlikle ömrümüzün bir anında gaz- sindirim sorunu hayatışızdır. Çabucak nane limon kaynatmak üzere bir geleneğimiz de vardır ya da soğuk algınlığında ıhlamur içmek, anne sütü artışı olsun diye rezene çayı içmek gibi… çok sıradan, hepimizin konutunda bulunan bitkilerdir bunlar. Besin dayanakları de fitoterapi alanında kıymetlendirilir. Bitkisel çaylar, kürler, detokslar da…
Bunun da maalesef şarlatanlığa kaçan tarafları yok değil. Bir ilaç üzere yahut tek deva üzere göstermek asla hakikat değil. Bunların hepsi destekleyici tedavidir. Katiyetle belirtmek isterim. Alternatif asla değildir. Alternatif tıp apayrı bir husus. Fitoterapi alanı tamamlayıcı nitelik taşır. İlaç ve tıp uygulamaları yapılır akabinde fitoterapi ile desteklenir. Eli güçlendirmek üzere düşünebiliriz. Tedavi süreci desteklenmiş olur. Bitkilerin gücünden takviye almış oluyoruz. Fitoterapi günümüzde daha fazlaca ve pratik olarak bitki çaylarından alarak uyguluyoruz. En sıradan haliyle hazırlayabileceğimiz en kolay ulaşabileceğimiz şey bitki çayı yapmaktır. Buradan en değerli şeyin olağan ki yanlışsız bitkiye ulaşmak olduğunu söyleyelim. Asıl en sıkıntı kısmı bu zira.
Benim aklıma cadılar geldi Elif. Otlarla, sözlerle, karışımlarla aslında güçlerin tesirini kullanarak bulundukları vakit içinderı etkilemeyi başarmışlar. Öldürülme sebepleri bu bile olabilir tahminen?
Kesinlikle mantıksız değil. Cadıların bulundukları alanlarda fark ettiysen kitapların epey olduğu kütüphaneler ve bitkiler vardır. Muhakkak fanusların ortasında belli oranlarda karışım yaparlar. Ütopik bir yerden yaklaşıyoruz lakin biliyoruz ki, bitkilerle karışım elde ediyorlardı. Hedef nedir, kişiyi ve hastalığı düzgünleştirmek. Eski periyot sinemalarına yahut kıssalarına bakarsak fitoterapiden anlayan birfazlaca bireye cadı etiketlemesi yapılmaktadır. Gerçi sinemalarda daha farklı karışımlar da yapılıyor; kurbağa bacağı, yılan lisanı vs. bir daha söyleyeceğim şey mantıksız değil, zehri seyrelterek tedavi etme biçimi var günümüzde. Aslında bunun bir ismi bile var ‘homeopati’. Hastalığa bağlı olarak gelişen zehri seyrelterek hastaya uygulamak ile ilgili bir tedavi sürecidir. Birtakım aşılarda benzeri mantıkla ve sistemle yapılmaktadır. Almanya’da ve bilhassa doğu tıbbında fitoterapi kendine yer bulabilmiştir. Bugün ayurvedik beslenme ve çin tıbbı dediğimiz baharatların, otların olduğu karışımların çıkış noktası budur. Almanya özelinde konuşursak şayet, insanların alım gücü ile ilgili fazlaca büyük bir fark var. Edinmek daha kolay.
Alternatif bir tedavi prosedürü olmadığından kelam ettin. Pekala tam olarak nedir ve ek olarak ilaçlarla etkileşime giriyorlar mı?
Alternatif değil tamamlayıcıdır. Alternatif demek var olanı yok saymak ve yalnızca bu yolu kullanmaktır. Evet bu niyetle de kullanan beşerler var fakat ben hakikat bulmuyorum. Fitoterapi destekleyici, tamamlayıcı bir tedavidir. Bitkisel tedavinin ilaçlarla alışılmış ki etkileşimi vardır. Yalnızca bitkilerle yok, besinler ile de etkileşimi kelam konusu. Zerdeçaldan örnek verelim; zayıflatma ve bağışıklık güçlendirme tesiri ile hayli anılıyor. Lakin şunu eklemem kıymetli zerdeçal ile ilgili; safra salgısını arttırdığı için şayet tüketen bireyde safra taşı var ise bunda artışa ve ağırlaşmaya niye olabiliyor. Neredeyse ölümcül bir noktaya bile ulaştırabilir. meğer kolay ulaşılabilir, faydalı ve günahsız bir baharattır. Bu manada kimin ve ne için kullandığı hayli kıymetlidir. İlaçlarla etkileşimi ise pek mümkün ve âlâ planlama yapılmalıdır. Doğal ki bir kupa bardakla bitki çayı içildiği için kimse önemli ziyanlar görmez ancak gerçek bitki gerçek demleme halleri, gerçek saklama şartlarında olmalıdır. Zira kar-zarar ölçeğinde değerlendirilmelidir. Bu ayar çok incedir. İlaçla zehri ayıran şey dozdur. Fitoterapide de bir besinin ilaç ve bitkisel takviye sunması tamamiyle dozuna bağlıdır. Hatta bugün eczanelerde satılan biroldukca ilacın etken hususu fitobileşenlerdir. Bugün alzheimer için kullanılan tebokan ilacı aslında ginkobiloa ekstresidir.
Amerikan yerlileri ve eski Yunanlılar yüzseneler evvel, birbirlerinden bağımsız olarak söğüt ağacının kabuk ve yapraklarının ağrılara ve ateşe uygun geldiğini bulmuşlardır. 1828 yılında Münih’te Johann Bucher isimli araştırmacı söğüt ağacının kabuğundan epeyce düşük ölçüde salisin izole etmeyi başarmıştır. Latince salix (söğüt) sözcüğünden gelen salisilik asit ismi birinci vakit içinderda 1838 yılında Piria isimli araştırmacı tarafınca kullanılmıştır.
Salisilik asit ise bugün sentetik olarak coraspirin olarak piyasada bulunan ilacın etken hususudur. Kan sulandırıcı bir ilaçtır. Muhakkak bir yaşın üzerinde olan yahut kalp-damar hastalığı olan biroldukca kişi için, hekimler tarafınca reçete edilen, günümüzde neredeyse her insanın meskeninde bulunan yaygın bir ilaçtır.
İlaçların çıkış noktasına baktığımızda öncesinde insanların bitkisel karışımlar ile biroldukça hastalığı önlenmiştir ve ilaç tesiri göstermiştir. Şifacıların olduğu periyotları örnek vermek mümkün.
Fitoterapi bilinenden daha uzun ve esaslı vakit içindera dayanıyor ve eczacılığın temelini oluşturuyor. bu biçimdelar laboratuvarlar yahut kimyasal bileşenler bu kadar kıymetli değildi, teknik materyallere erişmek mümkün değildi. Halk bir biçimde, büyüklerinin tecrübelerinden müşahedelerle birtakım bitkileri birtakım hastalıkların tedavisi olarak kullanıyordu. İşe de yarıyordu. Bugün ise hâlâ Anadolu halk ilaçlarından öğreneceğimiz ve araştıracağımız biroldukca husus var.
Hangi hastalıklarda kullanılmaktadır?
Aslında birfazlaca hastalığı saymam mümkün; kan şekerini düzenlemek için biroldukça bitki var. Kolesterolü, hipertansiyonu dengelemek için kullanılan bitkiler ve usuller var. Antikanserojen birfazlaca bitki var. Sindirim sistemini içeren biroldukca bitki var. Aslında biz ne için kullanırsak onu tespit edip, reaksiyon vermeye başlıyor bedende. Kıymetli olan mutfağımızda ve soframızda bulundurmak. Günlük hayatta hiç sorun yokken canımız istiyor diye ıhlamur içebiliriz ama soğuk algınlığı vaktimizde içerisine konulan ıhlamur ölçüsünü değiştirmemiz gerekir. Öbür bitkiler üzere. Tarçının tadını seviyor olabiliriz çaya yahut suya ekliyor olabiliriz. Ama şeker hastalığına dair bir sorun var ise bilhassa kullanmak gerekir ve doz uygulaması yapmalıyız ve kesinlikle doktora danışılmalıdır.
Doza göre kullanım emeli da değişiyor kimi vakit. Bunu yeşil çay örneği ile anlatmak isterim.
1 çay kaşığı (2 gr) yeşil çayı 5-6 DK 85-90 derece suda demleyerek elde ettiğimiz çayı tükettiğimizde kan şekerimiz dengelenir, metabolizma hızlanır, iştah denetimi sağlanır. Bedenden özgür radikalleri temizler. Biroldukça tesir yapar özetlemek gerekirse. Lakin çayı tıpkı biçimde 5-6 dk yerine 15 dk demlediğimizde ishal kesici bir özellik gösterir. Mucize üzere değil mi?
Örneğin simemaki, gerçek dozda ve sıklıkta kullanıldığında kabızlık şikayetini çözer. Kronik kabızlık ise kolon kanseri oluşumu için risk faktörleri içindedır. Sinemaki dışkılamaya yardımcı olur. Lakin daima ve yüksek dozda kullanıldığında ise kolon kanserine kadar götüren riskli bir tablo sunar.
Beslenme üzerine yeni yıl tekliflerin neler olabilir?
Yeni yılda kilo maksadı koymadan sağlıklı beslenmeyi, öğrenmeyi hedefleyin. Hatta hedeflemeyin niyet edin. Geçen okuduğum bir yazıda hedeflemek ve -meli, malı cümleleri katılık tabirlerini getirdiği için yıpratıcı ve zorlayıcı bir durum yarattığını, mükemmelliyetçi olma hissini tetiklediğini okumuştum. Niyet etmek ise daha şefkatli ve esnek bir yerden kendimizi hırpalamadan daha konforlu bir alan tanımış oluyor.
Genel olarak önerebileceğim şeyin ‘su’ olduğunu söylemek istiyorum. Su tüketimi epeyce değerli. Yağ yakmak istiyorsanız, acıktıysanız, baş ağrınız var ise, mideniz bulanıyorsa her an her durumda su içmelerini öneriyorum. Bedenin muhtaçlığına yönelik olarak katiyen birinci ve her an suyu öneriyorum. Sofralarda bol bol zerzevat, meyve, tam tahıllar, kuruyemiş, proteinleri, et ve süt eserleri, lif içeren besinleri eklemelerini isterim. Bu sene sofralarımızda daha epey gökkuşağı renkleri olsun. Bitkilerin şifalı güçlerini de öneriyorum ve elbette bol antrenman, bol hareket diyorum. Vücudunuza ve ruhunuza ne yeterli geliyorsa onu bulun ve yapın. Bence en büyük şifa bu.
Elif Keloğlu Küçükaslan’a verdiği bilgilerden dolayı ve ışığı ile yansımamızı bir ortaya getiren fotoğraf sanatkarı Dilara Yavuz’a teşekkürlerimi borç bilirim.
Sevgiler ve sağlıklı günler olsun…
Elif Keloğlu Küçükaslan Instagram
Okumaya devam et...