Plastiklerin kullanması kolay lakin insan sıhhatine ve tabiata ziyanı büyük. Plastik eserlerde bulunan Bisfenol A’nın (BPA-zehir tesiri yaratan ziyanlı madde) biberonlar, su damacanaları, yemek saklama kapları, besin ambalajları, hazır içecek şişeleri üzere bir hayli plastik eser ortasında yaygın olarak görülen kimyasal bir unsur olduğunu belirten Kardiyoloji Uzmanı Dr. Demet Erciyes, bir fazlaca sıhhat sıkıntısına yol açan plastikler hakkında az bilinen gerçekleri şu biçimde anlattı…
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Demet Erciyes
Mutfağınıza sokmayın
Plastikler yavaşça, esnek, ucuz ve güçlü oldukları için kullanım alanı fazlaca geniştir. Bilhassa mutfakta kullandığımız saklama kapları, yiyecek tükettiğimiz kaplar, tabaklar, kullan at stili çatal bıçaklar, bardaklar, su şişeleri, turşu kurulan, yazdan hazırlanan salçaların koruma edildiği plastik kavanozlar bunlar içinde sayılabilir. Plastikteki ziyanlı hususlar sıcakta (mesela güneş altında bekletilen damacanalarda) ve soğukta (buzdolabında bekletilen pet şişedeki suda ya da dondurucuda poşet ortasındaki gıdalarda) temas ettiği yiyeceklere daha fazla geçiyor. Bu niçinle kaçınılması gereken eserlerdir.
Doğada kaybolmuyor dönüp dolaşıp, bir daha bize ziyan veriyor
Plastikler yağda çözünen özellik taşıdıkları için, zehirli tarım ilaçlarını öteki ziyanlı organik kirleticileri emerek yüzeyinde taşır; tabiata karışarak öbür canlılara aktarılmasına aracılık eder. Denize atılan plastikler, deniz canlılarının onları yemelerine ve besin zinciri yoluyla insan bünyesine girmesine yol açar. Plastiklerin parçalanmasıyla oluşan çapı 5 mm’den küçük mikroplastikler, 1 mikrondan küçük olan nanoplastikler havaya, atık sularla ve çöplerle de toprağa karışır. Biz de soluyarak ya da beslenme yoluyla bu ziyanlı hususları bedenimize alırız.
Nelere dikkat etmeliyiz?
Öncelikle yiyeceklerle temas eden plastik mamüllerin kullanmasından kaçınılmalı, cam, tahta ya da porselenden yapılmış eserler tercih edilmelidir. Alacağınız eser plastik ise yahut plastik kap ile satılıyorsa dikkat etmeniz gereken bir nokta var. Bu plastik mamüllerin altına baktığınızda üçgen içerisinde sayılar bulunduğunu bakılırsaceksiniz. Plastikler 1’den 7’ye kadar çeşitlerine bakılırsa numaralandırılmaktadır. Bu numaralara göre tercihinizi yapmanız sıhhatiniz için değerli. Şayet üçgenin ortasında 1, 2, 4 ve 5 numaraları var ise ve üzerinde BPA’sızdır (zararlı madde) yazıyorsa o eseri tercih etmeniz uygundur. Ancak 3, 6 ve 7 numaraları var ise bunlar mamüllerin sıhhatiniz için ziyanlı olduğunu gösterir. Öte yandan yurtharicinden gelen ucuz plastik ve polikarbonatların yapısında BPA olabileceği unutulmaması; bu mamüllerin bilhassa bebek ve çocuklardan uzak tutulması gerekir.
Hangi sıhhat problemlerine niye oluyor?
Tansiyonu yükseltiyor
Bilimsel araştırmalarda BPA (zararlı madde) ile tansiyon yükselmesi içinde ilişki kurulmuştur. BPA’nın (zararlı madde) tansiyon yükselmesine sebep olduğu gösterilmiştir.
Obeziteye, kalp ve şeker hastalıklarına yol açıyor
BPA (zararlı madde) verilen erişkin farelerde yapılan çalışmalarda insülin direnci geliştiği gösterilmiştir. bu biçimdece insülin direncinin akabinde bozulan şeker metabolizması ile şeker hastalığı, obezite, karın içi yağlanmada artış ve metabolik sendrom ile akabinde kalp damar hastalığı riskinde artış kaçınılmaz son olarak karşımıza çıkar.
Beyin gelişmenine ziyan veriyor
Plastikte bulunan BPA’nın öğrenme azlığı ve hafıza bozukluğuna niye olabileceğini gösteren çalışmalar mevcuttur.
Kanseri tetikliyor
Plastiklerdeki BPA bileşenleri temas ettikleri besinlere geçmeye eğilimlidir. Bu vakit içinde olur ve ısı ile hızlanır. BPA’nın bilhassa karaciğerde kanser hücrelerinin çoğalmasını, oluşmuş kanser hücrelerinin de basitçe metastaza uğrayıp yayılmasını kolaylaştırdığı yapılan birfazlaca çalışma ile gösterilmiştir.
Hormonları alt üst ediyor
Plastik içerisindeki BPA’dan etkilenerek doğan sıçan yavrularının 15. gün tiroit kıymetlerinde artış gözlemlendiği, lakin 35. günde bu pahaların olağan seviyelere geldiği gözlenmiştir. Bu çalışmada bununla birlikte BPA’nın (zararlı madde) tiroit hormon reseptörlerinin yerine bağlanıp bu hormonun olağan tesirini göstermesini engellediği de gösterilmiştir. Plastik ambalajlarda kullanılan tatsız ve kokusuz toksik bir unsur olan DEHP de (Di-2-Ethyhexyl Phthalate) çocuklarda hormon bozukluğuna yol açıp, gelişimi engelliyor.
Üreme sistemini etkiliyor
Erkek sıçanlarda düşük doz BPA ile yapılan bir çalışmada erkek üreme organının yükünde azalma ile karakterize, sperm üretimi ve üreme yeteneğinde azalma gözlenmiştir. Üç ya da daha fazla sayıda düşük yapmış 45 bayan ile doğum yapmamış 35 sağlıklı bayanın karşılaştırıldığı bir çalışmada yinelayan düşük gözlenen bayanlarda, denetim kümesine göre üç kat daha fazla kan BPA seviyesi olduğu saptanmıştır.
Anne karnındaki bebeğe geçiyor
İnsanlarda yapılan bir çalışmada, 249 anne ve yenidoğan bebek ileriye dönük olarak izlenmiş. Gebeliğin 16. ve 26. haftalarında ve doğumda olmak üzere toplam üç defa idrar örneği alınmıştır. 16. hafta BPA (zararlı madde) örnekleri ile bebeklerin sonluluk ve hiperaktivite davranışları içinde manalı bağlantı saptanmış ve bu bağın kız çocuklarda daha güçlü olduğu gösterilmiştir.
Okumaya devam et...
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Demet Erciyes
Mutfağınıza sokmayın
Plastikler yavaşça, esnek, ucuz ve güçlü oldukları için kullanım alanı fazlaca geniştir. Bilhassa mutfakta kullandığımız saklama kapları, yiyecek tükettiğimiz kaplar, tabaklar, kullan at stili çatal bıçaklar, bardaklar, su şişeleri, turşu kurulan, yazdan hazırlanan salçaların koruma edildiği plastik kavanozlar bunlar içinde sayılabilir. Plastikteki ziyanlı hususlar sıcakta (mesela güneş altında bekletilen damacanalarda) ve soğukta (buzdolabında bekletilen pet şişedeki suda ya da dondurucuda poşet ortasındaki gıdalarda) temas ettiği yiyeceklere daha fazla geçiyor. Bu niçinle kaçınılması gereken eserlerdir.
Doğada kaybolmuyor dönüp dolaşıp, bir daha bize ziyan veriyor
Plastikler yağda çözünen özellik taşıdıkları için, zehirli tarım ilaçlarını öteki ziyanlı organik kirleticileri emerek yüzeyinde taşır; tabiata karışarak öbür canlılara aktarılmasına aracılık eder. Denize atılan plastikler, deniz canlılarının onları yemelerine ve besin zinciri yoluyla insan bünyesine girmesine yol açar. Plastiklerin parçalanmasıyla oluşan çapı 5 mm’den küçük mikroplastikler, 1 mikrondan küçük olan nanoplastikler havaya, atık sularla ve çöplerle de toprağa karışır. Biz de soluyarak ya da beslenme yoluyla bu ziyanlı hususları bedenimize alırız.
Nelere dikkat etmeliyiz?
Öncelikle yiyeceklerle temas eden plastik mamüllerin kullanmasından kaçınılmalı, cam, tahta ya da porselenden yapılmış eserler tercih edilmelidir. Alacağınız eser plastik ise yahut plastik kap ile satılıyorsa dikkat etmeniz gereken bir nokta var. Bu plastik mamüllerin altına baktığınızda üçgen içerisinde sayılar bulunduğunu bakılırsaceksiniz. Plastikler 1’den 7’ye kadar çeşitlerine bakılırsa numaralandırılmaktadır. Bu numaralara göre tercihinizi yapmanız sıhhatiniz için değerli. Şayet üçgenin ortasında 1, 2, 4 ve 5 numaraları var ise ve üzerinde BPA’sızdır (zararlı madde) yazıyorsa o eseri tercih etmeniz uygundur. Ancak 3, 6 ve 7 numaraları var ise bunlar mamüllerin sıhhatiniz için ziyanlı olduğunu gösterir. Öte yandan yurtharicinden gelen ucuz plastik ve polikarbonatların yapısında BPA olabileceği unutulmaması; bu mamüllerin bilhassa bebek ve çocuklardan uzak tutulması gerekir.
Hangi sıhhat problemlerine niye oluyor?
Tansiyonu yükseltiyor
Bilimsel araştırmalarda BPA (zararlı madde) ile tansiyon yükselmesi içinde ilişki kurulmuştur. BPA’nın (zararlı madde) tansiyon yükselmesine sebep olduğu gösterilmiştir.
Obeziteye, kalp ve şeker hastalıklarına yol açıyor
BPA (zararlı madde) verilen erişkin farelerde yapılan çalışmalarda insülin direnci geliştiği gösterilmiştir. bu biçimdece insülin direncinin akabinde bozulan şeker metabolizması ile şeker hastalığı, obezite, karın içi yağlanmada artış ve metabolik sendrom ile akabinde kalp damar hastalığı riskinde artış kaçınılmaz son olarak karşımıza çıkar.
Beyin gelişmenine ziyan veriyor
Plastikte bulunan BPA’nın öğrenme azlığı ve hafıza bozukluğuna niye olabileceğini gösteren çalışmalar mevcuttur.
Kanseri tetikliyor
Plastiklerdeki BPA bileşenleri temas ettikleri besinlere geçmeye eğilimlidir. Bu vakit içinde olur ve ısı ile hızlanır. BPA’nın bilhassa karaciğerde kanser hücrelerinin çoğalmasını, oluşmuş kanser hücrelerinin de basitçe metastaza uğrayıp yayılmasını kolaylaştırdığı yapılan birfazlaca çalışma ile gösterilmiştir.
Hormonları alt üst ediyor
Plastik içerisindeki BPA’dan etkilenerek doğan sıçan yavrularının 15. gün tiroit kıymetlerinde artış gözlemlendiği, lakin 35. günde bu pahaların olağan seviyelere geldiği gözlenmiştir. Bu çalışmada bununla birlikte BPA’nın (zararlı madde) tiroit hormon reseptörlerinin yerine bağlanıp bu hormonun olağan tesirini göstermesini engellediği de gösterilmiştir. Plastik ambalajlarda kullanılan tatsız ve kokusuz toksik bir unsur olan DEHP de (Di-2-Ethyhexyl Phthalate) çocuklarda hormon bozukluğuna yol açıp, gelişimi engelliyor.
Üreme sistemini etkiliyor
Erkek sıçanlarda düşük doz BPA ile yapılan bir çalışmada erkek üreme organının yükünde azalma ile karakterize, sperm üretimi ve üreme yeteneğinde azalma gözlenmiştir. Üç ya da daha fazla sayıda düşük yapmış 45 bayan ile doğum yapmamış 35 sağlıklı bayanın karşılaştırıldığı bir çalışmada yinelayan düşük gözlenen bayanlarda, denetim kümesine göre üç kat daha fazla kan BPA seviyesi olduğu saptanmıştır.
Anne karnındaki bebeğe geçiyor
İnsanlarda yapılan bir çalışmada, 249 anne ve yenidoğan bebek ileriye dönük olarak izlenmiş. Gebeliğin 16. ve 26. haftalarında ve doğumda olmak üzere toplam üç defa idrar örneği alınmıştır. 16. hafta BPA (zararlı madde) örnekleri ile bebeklerin sonluluk ve hiperaktivite davranışları içinde manalı bağlantı saptanmış ve bu bağın kız çocuklarda daha güçlü olduğu gösterilmiştir.
Okumaya devam et...