Hepimiz hayattan biroldukça şey isteriz lakin en epeyce memnun olmayı isteriz. Biroldukca doğal ve insan eliyle oluşturulan felaketlerin yaygın olduğu, çaresizlik ve ümitsizliğin giderek hükümran olduğu, sıhhat ve ekonomik meselelerin omurlarımızın kaçınılmazları olduğu bir dünyada beki de memnunluk sahip olduklarımızda değil, sahip olduklarımıza verdiğimiz pahada ve varoluşumuza verdiğimiz manalarda gizlidir.
Mutluluk, bir kısa ara koşusu değil bir maratondur. Maratonu gerçekleştirebilmek ve mana arayışı ortasında memnunluğu yakalamaktan öte, mutluluğun kendisi olmak gerekir.
Ancak bu türlü bir varoluşun önünde birtakım mahzurlar vardır. Bu pürüzlerden en temel olanları, insan cinsinde çarçabuk gelişen duygusal ve varoluşçu mükemmeliyetçiliktir. Memnunluk evvela duygusal ve varoluşçu mükemmeliyetçilikten olabildiğince arınarak başlar.
Duygusal mükemmeliyetçilikte; “Hep âlâ hissetmeliyim”, “olumsuz hislerden çabucak kurtulmalıyım”, “en düzgün sonucu verip çabucak huzurlu olmalıyım” biçiminde olumsuz üzere bedellendirilen hislerden kaçma ve kaçınma eğilimi hükümrandır. Varoluşçu mükemmeliyetçilikteyse; “hep ülkü bir yaşantım olmalı”, “beklemediğim şeyler olmamalı” üzere niyet ve fikir biçimleri baskındır.
Başka bir deyişle, birinde daima âlâ hissetme muhtaçlığı; başkasındaysa bireyin kendisi için belirlediği standartlarla uyumlu olarak gerçekleşen bir hayat beklentisi vardır.
Sonuç olarak, gerek duygusal gerek varoluşçu mükemmeliyetçilik, insanı ödül avcısı yapmakta ve onu giderek bencilleştirerek yaşadığı dünyaya yabancılaştırmakta ve bu biçimdelikle, keyifli olmalarına mahzur olmaktadır.
Şu ana kadar mutluluğun önünde iki temel pürüz olarak karşımıza çıkan duygusal ve varoluşçu mükemmeliyetçilikten kelam ettim. Elbet mutluluğun önündeki manileri aşmak, memnun olmak için kâfi değildir. Herkesi benzeri oranda keyifli edebilecek tek bir reçete olmasa da memnun olan insanların birtakım ortak özellikleri vardır.
Her gün hoş olmasa da her gün ortasında hoş şeyler bulunabilir. Bugün makûs geçse de yarın yeni bir gündür ve yaşantına yeni hoşluklar getirebilir. Geleceği geçmişin kölesi yapmamanın en kıymetli yolu optimist düşünmek, olumluları gorebilmek ve aksiliklerden öğrenebilmektir. Kendisinde ve diğerlerindeki olumluyu görmeye başlayan insanın etrafıyla alakaları gelişir ve insan lakin kurduğu ilgiler kadar büyük ve manalı bir ömür sürdürebilir.
İyimser olmanın güç şartlarda daha başarılı sonuç alma ile olan teması bilim insanları tarafınca gösterilmiştir. Optimist niyet ne yanlışsız ne de yanlış niyet değil fonksiyonelliği olan niyettir. Olaylara daha bütüncül ve istikrarlı bakmayı sağlar. sıradançe söylemek gerekirse yarıya kadar dolu bardağı “yarısı boş” üzere görmekten “yarı dolu” üzere görmeye geçiş sürecini simgeler. “Arkadaşım yok” yerine “arkadaşlıklar edinebilirim” formunda bir fikir kişinin kendine olan inancını artırıp, hedefleri ve bedelleri doğrultusunda harekete geçmesini sağlar.
Batı dünyasında kişiselleşme ve kendilik hürmetini artırmaya yönelik çok bir vurgu yapılmış olması mutsuzluk ve depresyonun yaygınlaşmasında değerli bir etken olmuştur.
Aşırı kişiselleşme kolektif kültür ve paylaşılan toplumsal tecrübelerin erozyona uğramasına niye olarak yalnızlaşmaya taban hazırlamıştır. Kendilik hürmeti (özsaygı) daha inançlı ve keyifli olmak için bir niye değil bir sonuç olarak değerlendirilmelidir. Zira kendilik hürmeti insanın hedeflediği emellere ulaşması kararında artan bir histir. Bu bağlamda hak edilmemiş bir kendilik hürmeti yerine optimistlik eğitimi daha manalı bir seçenek olarak görünmektedir. Zira hak edilmemiş bir kendilik hürmeti kibir, şiddet ve kabahat işlemeye yönelik eğilimleri artırır.
Bütün bunlara karşın çok optimist olmanın gerçeği kıymetlendirme yetisini bozabileceği ve önlemsiz davranışlara niye olabileceği de unutulmamalıdır. Karamsarların tek avantajı ortamları değerlendirirken daha gerçekçi olmalarıdır. Daha da değerlisi çeşitli bilimsel çalışmalar olumlu hislere tolerans geliştiğini göstermektedir. Öteki bir deyişle başlangıçta epeyce ağır olarak yaşanan olumlu hisler vakit içinde azalabilmekte ve birebir olumlu duyguyu yaşayabilmek için daha hayli ödül alma muhtaçlığı ortaya çıkmaktadır.
ötürüsıyla olumlu hislerden daha kıymetlisi akış ortasında kalabilmek ve mana bulunan bir ömür yaşayabilmektir. Akışa bırakılan anlarda vakit durur. “Optimum deneyim” olarak da isimlendirilen akışı anlayabilmek için çocukları daha yakından gözlemlemek kafidir. Çocukların oyunları onların en önemli uğraşlarıdır. Çocuklar oyun oynarken ya da kıyıda kumdan kaleler yaparken etrafta olup bitenler onların farkındalık alanı içine girmez. İsmini söylersiniz duymaz, karnı acıkmıştır lakin fark etmez, zirvedeki yakıcı güneş bile yaptığı işe konsantrasyonunu bozmaz.
Futbol tarihinin en kıymetli isimlerinden biri olan Pele bu anda kalış ya da akış halini sadece futbol oynarken hissettiği tuhaf bir sükûnet ve sakinlik hali olarak tanımlamıştır. Hedefli bir dikkatle yaşanılan anda yargısız bir halde kalabilme yetisinin (mindfulness) onu yorulmadan koşturabildiğini, futbol topuna istediği hareketleri yaptırabildiğini ve kendisine hangi müdahale yapılırsa yapılsın ziyan görüp incinmeyeceğine inandırdığını söylemiştir. Yapılan işe konsantre olup, zihni odaklayabilme performansı en üst seviyeye çıkarır. Yaşanılan tecrübeye ya da yapılan işe odaklanıldığında yorgunluk-bıkkınlık-sıkıntı üzere yakınmalar devre dışı kalmaktadır
Mutluluk ve “iyi olma” hali üzerine yapılmış çalışmalar memnun insanlarda kimi ortak özelliklerin varlığını ortaya koymuştur. Bu ortak özellikler kestirim edilenin bilakis para, şöhret, statü, hangi ülkede doğduğu ya da kırsal ya da kentsel yerleşim ortasında olmakla ilgili bulunmamıştır. Hatta her insanın fikir birliği ortasında olabileceği “sağlık” bile mutluluğun en kıymetli belirleyicisi olamamaktadır. Sıhhatsiz olma mutsuzluğu getirmesine karşın, sağlıklı olma memnunluğu belirlemede sanıldığı kadar değerli olamamaktadır. Zira kimi şeylerin bedeli onları kaybedince daha uygun anlaşılır. Sıhhat da ne yazık ki birfazlaca kişi için bedeli lakin kaybedilince daha âlâ anlaşılan değerli armağanlardan biridir.
Yaşamda doyumu ve memnunluğu belirleyen en kıymetli etkenler insanın kendisi ve yaşadığı dünya yani kendi haricindekiler ile kurduğu manalı bağlar, içten, kalıcı nitelikteki bağlar, yaşadıklarında bulduğu mana ve elinde olanlara duyduğu minnettarlık (şükran) olarak belirlenmiştir.
Anlamlı ve nitelikli münasebetler kuramamanın kaçınılmaz kararı olarak ortaya çıkan yalnızlığın ise hem bedensel hem zihinsel fonksiyon kaybı oluşturduğu özetle hayatı kısalttığı gösterilmiştir. Memnunluk ve güzellik halini belirleyen etkenleri saptamaya yönelik çalışmalardan elde edilen datalar bir daha sonraki yazımda aktarılacaktır. Sıhhatle kalın bedelli takipçilerim….
Okumaya devam et...
Mutluluk, bir kısa ara koşusu değil bir maratondur. Maratonu gerçekleştirebilmek ve mana arayışı ortasında memnunluğu yakalamaktan öte, mutluluğun kendisi olmak gerekir.
Ancak bu türlü bir varoluşun önünde birtakım mahzurlar vardır. Bu pürüzlerden en temel olanları, insan cinsinde çarçabuk gelişen duygusal ve varoluşçu mükemmeliyetçiliktir. Memnunluk evvela duygusal ve varoluşçu mükemmeliyetçilikten olabildiğince arınarak başlar.
Duygusal mükemmeliyetçilikte; “Hep âlâ hissetmeliyim”, “olumsuz hislerden çabucak kurtulmalıyım”, “en düzgün sonucu verip çabucak huzurlu olmalıyım” biçiminde olumsuz üzere bedellendirilen hislerden kaçma ve kaçınma eğilimi hükümrandır. Varoluşçu mükemmeliyetçilikteyse; “hep ülkü bir yaşantım olmalı”, “beklemediğim şeyler olmamalı” üzere niyet ve fikir biçimleri baskındır.
Başka bir deyişle, birinde daima âlâ hissetme muhtaçlığı; başkasındaysa bireyin kendisi için belirlediği standartlarla uyumlu olarak gerçekleşen bir hayat beklentisi vardır.
Sonuç olarak, gerek duygusal gerek varoluşçu mükemmeliyetçilik, insanı ödül avcısı yapmakta ve onu giderek bencilleştirerek yaşadığı dünyaya yabancılaştırmakta ve bu biçimdelikle, keyifli olmalarına mahzur olmaktadır.
Şu ana kadar mutluluğun önünde iki temel pürüz olarak karşımıza çıkan duygusal ve varoluşçu mükemmeliyetçilikten kelam ettim. Elbet mutluluğun önündeki manileri aşmak, memnun olmak için kâfi değildir. Herkesi benzeri oranda keyifli edebilecek tek bir reçete olmasa da memnun olan insanların birtakım ortak özellikleri vardır.
Her gün hoş olmasa da her gün ortasında hoş şeyler bulunabilir. Bugün makûs geçse de yarın yeni bir gündür ve yaşantına yeni hoşluklar getirebilir. Geleceği geçmişin kölesi yapmamanın en kıymetli yolu optimist düşünmek, olumluları gorebilmek ve aksiliklerden öğrenebilmektir. Kendisinde ve diğerlerindeki olumluyu görmeye başlayan insanın etrafıyla alakaları gelişir ve insan lakin kurduğu ilgiler kadar büyük ve manalı bir ömür sürdürebilir.
İyimser olmanın güç şartlarda daha başarılı sonuç alma ile olan teması bilim insanları tarafınca gösterilmiştir. Optimist niyet ne yanlışsız ne de yanlış niyet değil fonksiyonelliği olan niyettir. Olaylara daha bütüncül ve istikrarlı bakmayı sağlar. sıradançe söylemek gerekirse yarıya kadar dolu bardağı “yarısı boş” üzere görmekten “yarı dolu” üzere görmeye geçiş sürecini simgeler. “Arkadaşım yok” yerine “arkadaşlıklar edinebilirim” formunda bir fikir kişinin kendine olan inancını artırıp, hedefleri ve bedelleri doğrultusunda harekete geçmesini sağlar.
Batı dünyasında kişiselleşme ve kendilik hürmetini artırmaya yönelik çok bir vurgu yapılmış olması mutsuzluk ve depresyonun yaygınlaşmasında değerli bir etken olmuştur.
Aşırı kişiselleşme kolektif kültür ve paylaşılan toplumsal tecrübelerin erozyona uğramasına niye olarak yalnızlaşmaya taban hazırlamıştır. Kendilik hürmeti (özsaygı) daha inançlı ve keyifli olmak için bir niye değil bir sonuç olarak değerlendirilmelidir. Zira kendilik hürmeti insanın hedeflediği emellere ulaşması kararında artan bir histir. Bu bağlamda hak edilmemiş bir kendilik hürmeti yerine optimistlik eğitimi daha manalı bir seçenek olarak görünmektedir. Zira hak edilmemiş bir kendilik hürmeti kibir, şiddet ve kabahat işlemeye yönelik eğilimleri artırır.
Bütün bunlara karşın çok optimist olmanın gerçeği kıymetlendirme yetisini bozabileceği ve önlemsiz davranışlara niye olabileceği de unutulmamalıdır. Karamsarların tek avantajı ortamları değerlendirirken daha gerçekçi olmalarıdır. Daha da değerlisi çeşitli bilimsel çalışmalar olumlu hislere tolerans geliştiğini göstermektedir. Öteki bir deyişle başlangıçta epeyce ağır olarak yaşanan olumlu hisler vakit içinde azalabilmekte ve birebir olumlu duyguyu yaşayabilmek için daha hayli ödül alma muhtaçlığı ortaya çıkmaktadır.
ötürüsıyla olumlu hislerden daha kıymetlisi akış ortasında kalabilmek ve mana bulunan bir ömür yaşayabilmektir. Akışa bırakılan anlarda vakit durur. “Optimum deneyim” olarak da isimlendirilen akışı anlayabilmek için çocukları daha yakından gözlemlemek kafidir. Çocukların oyunları onların en önemli uğraşlarıdır. Çocuklar oyun oynarken ya da kıyıda kumdan kaleler yaparken etrafta olup bitenler onların farkındalık alanı içine girmez. İsmini söylersiniz duymaz, karnı acıkmıştır lakin fark etmez, zirvedeki yakıcı güneş bile yaptığı işe konsantrasyonunu bozmaz.
Futbol tarihinin en kıymetli isimlerinden biri olan Pele bu anda kalış ya da akış halini sadece futbol oynarken hissettiği tuhaf bir sükûnet ve sakinlik hali olarak tanımlamıştır. Hedefli bir dikkatle yaşanılan anda yargısız bir halde kalabilme yetisinin (mindfulness) onu yorulmadan koşturabildiğini, futbol topuna istediği hareketleri yaptırabildiğini ve kendisine hangi müdahale yapılırsa yapılsın ziyan görüp incinmeyeceğine inandırdığını söylemiştir. Yapılan işe konsantre olup, zihni odaklayabilme performansı en üst seviyeye çıkarır. Yaşanılan tecrübeye ya da yapılan işe odaklanıldığında yorgunluk-bıkkınlık-sıkıntı üzere yakınmalar devre dışı kalmaktadır
Mutluluk ve “iyi olma” hali üzerine yapılmış çalışmalar memnun insanlarda kimi ortak özelliklerin varlığını ortaya koymuştur. Bu ortak özellikler kestirim edilenin bilakis para, şöhret, statü, hangi ülkede doğduğu ya da kırsal ya da kentsel yerleşim ortasında olmakla ilgili bulunmamıştır. Hatta her insanın fikir birliği ortasında olabileceği “sağlık” bile mutluluğun en kıymetli belirleyicisi olamamaktadır. Sıhhatsiz olma mutsuzluğu getirmesine karşın, sağlıklı olma memnunluğu belirlemede sanıldığı kadar değerli olamamaktadır. Zira kimi şeylerin bedeli onları kaybedince daha uygun anlaşılır. Sıhhat da ne yazık ki birfazlaca kişi için bedeli lakin kaybedilince daha âlâ anlaşılan değerli armağanlardan biridir.
Yaşamda doyumu ve memnunluğu belirleyen en kıymetli etkenler insanın kendisi ve yaşadığı dünya yani kendi haricindekiler ile kurduğu manalı bağlar, içten, kalıcı nitelikteki bağlar, yaşadıklarında bulduğu mana ve elinde olanlara duyduğu minnettarlık (şükran) olarak belirlenmiştir.
Anlamlı ve nitelikli münasebetler kuramamanın kaçınılmaz kararı olarak ortaya çıkan yalnızlığın ise hem bedensel hem zihinsel fonksiyon kaybı oluşturduğu özetle hayatı kısalttığı gösterilmiştir. Memnunluk ve güzellik halini belirleyen etkenleri saptamaya yönelik çalışmalardan elde edilen datalar bir daha sonraki yazımda aktarılacaktır. Sıhhatle kalın bedelli takipçilerim….
Okumaya devam et...