Kortizol hormonu, beyinde bulunan böbrek bezi tarafınca üretilen bir hormonudur. Bedende biroldukça farklı fonksiyonu olup, bunlardan en kıymetlisi gerilim cevabını denetim etmektir. ‘‘Buna karşın kortizol fazla salgılandığında kimi sıhhat sıkıntılarına niye olabilir” diyen Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, bu hormonla ilgili değerli bilgiler verdi. İşte açıklamaları…
Prof. Dr. Derya Uludüz
KORTİZOL NEDİR?
En sıradan tarifiyle kortizol, bedeniniz tarafınca üretilen ana gerilim hormonudur. Ruh halinizi, motivasyonunuzu ve endişenizi denetim etmek için beyninizin muhakkak kısımlarıyla koordineli çalışır.
Örneğin, tehlikedeyseniz bedeniniz adrenalin ve kortizol hormonları salgılar. Bunlar da kalp atış suratınızı ve güç düzeyinizi artırır ve bu biçimdece tehlike anında süratle reaksiyon verebilirsiniz. olağan olarak kortizolün bedendeki fonksiyonu bu kadar değil. Kan basıncınızı, karbonhidrat, yağ ve proteinlerin metabolizmasını düzenler. Bedendeki, iltihaplanmayı denetim eder. Uyku ve uyanıklık döngünüzü düzenler
Yani kortizol her ne kadar berbat ün yapmış olsa da, sıhhatiniz ve hayatta kalmanız için çok kıymetlidir. Doğal her şeyde olduğu üzere kortizol düzeyinin de bir istikrarı vardır. Şayet uzun müddet yüksek kalırsa bedende sorun başlar.
niçin YÜKSELİR?
Kortizol hormonunu artıran niçinler şöyleki sıralanabilir.
■ Fizikî ve duygusal stres
■ Birtakım ilaçlar
■ Bilhassa hamilelikte yükselen östrojen hormonu
■ Yetersiz beslenme
■ Depresyon
■ Diyabet
■ Alkol kullanması
HANGİ PROBLEMLERİ TETKİLER?
Yüksek kortizolün yol açtığı sıhhat meseleleri şunlardır…
Kilo alımı
Hücreleriniz güç için haykırırken, bedeniniz beyne aç olduğunuza ve yemek yemeniz gerektiğine dair yanlış açlık sinyalleri gönderebilir. Yanlış açlık sinyalleri, canınızın yüksek kalorili yiyecekler yemesine, fazla yemek yemenize ve ötürüsıyla kilo almanıza yol açabilir. Kanda kullanılmayan glikoz sonunda beden yağı olarak depolanır. Bilhassa göbek bölgesinde yağlanma olur.
Zayıf kemikler
Yüksek kortizol bilhassa uyluk ve kalça kaslarında protein kaybına sebep olur, kalça ve bacaklarda güçsüzlük ve ağrılar görülür.
Yüksek kan basıncı
Yüksek kortizol düzeyi kardiyovasküler sistemi olumsuz tesirler. Damarlarda daralmaya niye olarak ateroskleroz, kalp krizi yahut inmeye niye olabilir.
Bağışıklık sisteminde bozulma
Kortizolün kısa periyotta bedendeki iltihaplanmayı azaltma tarafındaki olumlu tesiri, uzun mühlet yüksek kaldığında bilakis dönebilir. Yüksek düzeyler aslında bağışıklık sisteminizi baskılayabilir. Soğuk algınlığı ve bulaşıcı hastalıklara karşı daha hassas olabilirsiniz. Kanser ve otoimmün hastalık riskiniz artar ve besin alerjileri geliştirebilirsiniz.
Kaygı ve stres
Kendinizi depresif hissediyorsanız ve daha çabuk öfkeleniyorsanız kortizol düzeyiniz yükselmiş olabilir.
Yüksek kan şekeri
İnsülin tipik olarak hücrelerin glikozu güce dönüştürmesine yardımcı olur. Pankreasınız yüksek insülin talebine ayak uydurmaya çalışırken, kanınızdaki glikoz düzeyleri yüksek kalır ve hücreleriniz en âlâ biçimde performans göstermeleri için gereksinim duydukları şekeri alamazlar. Kan şekerinin yüksekliği kortizol hormonunun fazla olduğunun bir göstergesi olabilir. Kortizolü yüksek olanlar karbonhidrat ve hamur işi tüketmeye epeyce meyillidir.
Libido düşüklüğü
Kortizol düzeyi bedenin biroldukca sistemini olduğu üzere üreme sistemini de olumsuz tesirler ve yüksekliği cinsel isteksizliğe sebep olabilir.
Cilt hasarı
Yüksek kortizol cildin kolay kolay morarmasına, yüzün kızarmasına, derinin incelmesine ve çatlamasına, yaraların geç kapanmasına ve saçların seyrekleşmesine sebep olur.
Sindirim sorunları
Vücudunuz bir tehdide reaksiyon verdiğinde, sindirim üzere daha az kritik olan başka fonksiyonları durdurur. Daima yüksek kortizol durumlarında, sindirim sisteminiz yiyecekleri âlâ sindiremez. Ülserlerin gerilimli vakit içinderda ortaya çıkması, kolit yahut huzursuz bağırsak sendromu olan şahısların gerilimlerini denetim altına aldıklarında yakınmalarının azalması tesadüf değildir.
Uyku bozuklukları
Kortizol düzeyinin yüksekliği uyku sıkıntılarını da birlikteinde getirir. Bu durumda uyku nizamı ve kalitesi bozulur.
NASIL ANLAŞILIR?
Yüksek kortizol düzeyine sahip olduğunuzu anlamanın en düzgün yolu gece uyandığınız saattir. Çoklukla sabaha karşı 02.00 ve 02.30 ortası uyanabilirsiniz. Uykusuzluğa eşlik eden bir de huzursuz bacak sendromu yaşayabilirsiniz. Uykuya yine dalmanız ise saatleri bulabilir. Yani kortizol beden saatinizi takip eder. Kortizolün olağanda gece 02.00’de en düşük, sabah 08.00’de en yüksek kıymette olması gerekir. Bu durum bilakis döndüğünde uykuda olmanız gereken 02.00’de hala uyanıksınızdır. Yüksek kortizolü anlamanın en düzgün yolu gece 02.00 ila 02.30 içinde uykudan uyanmanız ve öğle 14.00-15.00 civarında bir daha şekerleme yapma muhtaçlığı duymanızdır. Yaptıracağınız kan testi size günün yalnızca bir saatindeki kortizol bedellerini verir lakin tükürük ve saç testi size kortizol değerlerinizdeki değişimlere dair daha net bilgiler sunar.
NASIL DÜŞÜRÜLÜR?
Kortizol seviyesini düşürme yolları şu biçimde sıralanabilir…
■ Gerilim kaynaklarını bulmalı ve ortadan kaldırmak için uğraş göstermelisiniz
■ İdman yapmalı yahut dikkatinizi problemlerden uzaklaştıracak fizikî efor gerektiren işlere yönlendirmelisiniz
■ Tabiatta başınızı dağıtabileceğiniz uzun yürüyüşlere çıkın
■ hiç bir işi aceleye getirmeyin, bunun için plan yapın
■ Daha epeyce gülmek için kendinizi zorlayın
■ D vitamini düzeyinizi yükseltmelisiniz
■ Potasyum ve magnezyum iki fizyolojik yatıştırıcıdır, hudut sistemini gevşetmeye yardımcı olur
■ Uyku sisteminize dikkat etmelisiniz
■ Alışılmış ki keyif alacağınız aktiviteler için araştırmalar yapın, bir yürüyüş kümesine katılmak, dans kursuna başlamak gibi
■ Nefes idmanları ve meditasyon ile kortizol seviyelerinizi çarçabuk düşürebilirsiniz
■ Sağlıklı yiyecekler yediğinizden ve taze zerzevat, meyve ve doyurucu kepekli tahıllar tükettiğinizden emin olun.
Okumaya devam et...
Prof. Dr. Derya Uludüz
KORTİZOL NEDİR?
En sıradan tarifiyle kortizol, bedeniniz tarafınca üretilen ana gerilim hormonudur. Ruh halinizi, motivasyonunuzu ve endişenizi denetim etmek için beyninizin muhakkak kısımlarıyla koordineli çalışır.
Örneğin, tehlikedeyseniz bedeniniz adrenalin ve kortizol hormonları salgılar. Bunlar da kalp atış suratınızı ve güç düzeyinizi artırır ve bu biçimdece tehlike anında süratle reaksiyon verebilirsiniz. olağan olarak kortizolün bedendeki fonksiyonu bu kadar değil. Kan basıncınızı, karbonhidrat, yağ ve proteinlerin metabolizmasını düzenler. Bedendeki, iltihaplanmayı denetim eder. Uyku ve uyanıklık döngünüzü düzenler
Yani kortizol her ne kadar berbat ün yapmış olsa da, sıhhatiniz ve hayatta kalmanız için çok kıymetlidir. Doğal her şeyde olduğu üzere kortizol düzeyinin de bir istikrarı vardır. Şayet uzun müddet yüksek kalırsa bedende sorun başlar.
niçin YÜKSELİR?
Kortizol hormonunu artıran niçinler şöyleki sıralanabilir.
■ Fizikî ve duygusal stres
■ Birtakım ilaçlar
■ Bilhassa hamilelikte yükselen östrojen hormonu
■ Yetersiz beslenme
■ Depresyon
■ Diyabet
■ Alkol kullanması
HANGİ PROBLEMLERİ TETKİLER?
Yüksek kortizolün yol açtığı sıhhat meseleleri şunlardır…
Kilo alımı
Hücreleriniz güç için haykırırken, bedeniniz beyne aç olduğunuza ve yemek yemeniz gerektiğine dair yanlış açlık sinyalleri gönderebilir. Yanlış açlık sinyalleri, canınızın yüksek kalorili yiyecekler yemesine, fazla yemek yemenize ve ötürüsıyla kilo almanıza yol açabilir. Kanda kullanılmayan glikoz sonunda beden yağı olarak depolanır. Bilhassa göbek bölgesinde yağlanma olur.
Zayıf kemikler
Yüksek kortizol bilhassa uyluk ve kalça kaslarında protein kaybına sebep olur, kalça ve bacaklarda güçsüzlük ve ağrılar görülür.
Yüksek kan basıncı
Yüksek kortizol düzeyi kardiyovasküler sistemi olumsuz tesirler. Damarlarda daralmaya niye olarak ateroskleroz, kalp krizi yahut inmeye niye olabilir.
Bağışıklık sisteminde bozulma
Kortizolün kısa periyotta bedendeki iltihaplanmayı azaltma tarafındaki olumlu tesiri, uzun mühlet yüksek kaldığında bilakis dönebilir. Yüksek düzeyler aslında bağışıklık sisteminizi baskılayabilir. Soğuk algınlığı ve bulaşıcı hastalıklara karşı daha hassas olabilirsiniz. Kanser ve otoimmün hastalık riskiniz artar ve besin alerjileri geliştirebilirsiniz.
Kaygı ve stres
Kendinizi depresif hissediyorsanız ve daha çabuk öfkeleniyorsanız kortizol düzeyiniz yükselmiş olabilir.
Yüksek kan şekeri
İnsülin tipik olarak hücrelerin glikozu güce dönüştürmesine yardımcı olur. Pankreasınız yüksek insülin talebine ayak uydurmaya çalışırken, kanınızdaki glikoz düzeyleri yüksek kalır ve hücreleriniz en âlâ biçimde performans göstermeleri için gereksinim duydukları şekeri alamazlar. Kan şekerinin yüksekliği kortizol hormonunun fazla olduğunun bir göstergesi olabilir. Kortizolü yüksek olanlar karbonhidrat ve hamur işi tüketmeye epeyce meyillidir.
Libido düşüklüğü
Kortizol düzeyi bedenin biroldukca sistemini olduğu üzere üreme sistemini de olumsuz tesirler ve yüksekliği cinsel isteksizliğe sebep olabilir.
Cilt hasarı
Yüksek kortizol cildin kolay kolay morarmasına, yüzün kızarmasına, derinin incelmesine ve çatlamasına, yaraların geç kapanmasına ve saçların seyrekleşmesine sebep olur.
Sindirim sorunları
Vücudunuz bir tehdide reaksiyon verdiğinde, sindirim üzere daha az kritik olan başka fonksiyonları durdurur. Daima yüksek kortizol durumlarında, sindirim sisteminiz yiyecekleri âlâ sindiremez. Ülserlerin gerilimli vakit içinderda ortaya çıkması, kolit yahut huzursuz bağırsak sendromu olan şahısların gerilimlerini denetim altına aldıklarında yakınmalarının azalması tesadüf değildir.
Uyku bozuklukları
Kortizol düzeyinin yüksekliği uyku sıkıntılarını da birlikteinde getirir. Bu durumda uyku nizamı ve kalitesi bozulur.
NASIL ANLAŞILIR?
Yüksek kortizol düzeyine sahip olduğunuzu anlamanın en düzgün yolu gece uyandığınız saattir. Çoklukla sabaha karşı 02.00 ve 02.30 ortası uyanabilirsiniz. Uykusuzluğa eşlik eden bir de huzursuz bacak sendromu yaşayabilirsiniz. Uykuya yine dalmanız ise saatleri bulabilir. Yani kortizol beden saatinizi takip eder. Kortizolün olağanda gece 02.00’de en düşük, sabah 08.00’de en yüksek kıymette olması gerekir. Bu durum bilakis döndüğünde uykuda olmanız gereken 02.00’de hala uyanıksınızdır. Yüksek kortizolü anlamanın en düzgün yolu gece 02.00 ila 02.30 içinde uykudan uyanmanız ve öğle 14.00-15.00 civarında bir daha şekerleme yapma muhtaçlığı duymanızdır. Yaptıracağınız kan testi size günün yalnızca bir saatindeki kortizol bedellerini verir lakin tükürük ve saç testi size kortizol değerlerinizdeki değişimlere dair daha net bilgiler sunar.
NASIL DÜŞÜRÜLÜR?
Kortizol seviyesini düşürme yolları şu biçimde sıralanabilir…
■ Gerilim kaynaklarını bulmalı ve ortadan kaldırmak için uğraş göstermelisiniz
■ İdman yapmalı yahut dikkatinizi problemlerden uzaklaştıracak fizikî efor gerektiren işlere yönlendirmelisiniz
■ Tabiatta başınızı dağıtabileceğiniz uzun yürüyüşlere çıkın
■ hiç bir işi aceleye getirmeyin, bunun için plan yapın
■ Daha epeyce gülmek için kendinizi zorlayın
■ D vitamini düzeyinizi yükseltmelisiniz
■ Potasyum ve magnezyum iki fizyolojik yatıştırıcıdır, hudut sistemini gevşetmeye yardımcı olur
■ Uyku sisteminize dikkat etmelisiniz
■ Alışılmış ki keyif alacağınız aktiviteler için araştırmalar yapın, bir yürüyüş kümesine katılmak, dans kursuna başlamak gibi
■ Nefes idmanları ve meditasyon ile kortizol seviyelerinizi çarçabuk düşürebilirsiniz
■ Sağlıklı yiyecekler yediğinizden ve taze zerzevat, meyve ve doyurucu kepekli tahıllar tükettiğinizden emin olun.
Okumaya devam et...