Anadolu’da ekmek pişirmek için kullanılan yere gömülü tandırlarla ilgili araştırma yapan Doç. Dr. Sebahattin Çelik, raporunda, bilhassa bayanların tandıra düştüklerini, bu niçinle vefat ya da önemli yanıkların oluştuğunu belirterek, “Havalandırılmasının olduğu, yere gömülü tandırların yer üstüne çıkarılmasını, her mahalleye yahut köye bu türlü çağdaş tandır konutlarının oluşturulmasını önerdik” dedi.
Anadolu’nun her köşesinde ekmek üretiminde kullanılan tandır, geniş çaplı akademik araştırmayla ele alındı. Tandır ve tandır dumanıyla ilgili alan araştırması gerçekleştiren takımlar, 13 ilçe ve merkezde saha çalışması yaptı. Birebir kapsamda Van’daki muhtarlarla da anket yapıldı.
Ankette, muhtarların bulunduğu yerleşim yerlerinde kaç hanenin, kaç tandırı olduğu, yakmak için nelerin kullanıldığı soruldu. Hastanelerin yanık merkezine gelen hadiseler mercek altına alındı. yıllar süren araştırma kapsamında tandıra düşüp hayatını kaybeden bayan ve çocukların yanı sıra bir daha bayanlarda fazla görülen hastalıklar saptandı.
Geçen yıl tamamlanan çalışmayla ilgili bilgi veren Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Genel Cerrahi Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sebahattin Çelik, tandırın ekmek pişirmek için kullanılan yere gömülü bir sistem olduğunu söylemiş oldu.
Bu çalışmaya başlarken, bölgedeki mevcut tandır sayısını, hala epeyce kullanılıp kullanılmadığını araştırdıklarını anlatan Doç. Dr. Çelik, ayrıyeten tandırların yakılmasında kullanılan yakıtları da incelediklerini söz etti. Çalışmada, tandırların yakılmasında kullanılan hayvan atıklarından oluşan tezekle ağaç ve çalı çırpı kullanıldığını belirten Doç. Dr. Çelik, şöyleki konuştu:
“Bu çalışmayı başlatırken şunu merak ettik. Tandır sayısı ne kadar, toplumda hala epey sık kullanılan bir şey mi? Bununla ilgili saha çalışması organize ettik.
Diğer bir emelimiz ise tandırın tutuşmasında çıkan dumanın ortasındaki kimyasal hususları araştırmak istedik. Bunun ortasındaki ağır hidrokarbonlar, öbür moleküllerin ölçüsü daha evvel hiç araştırılmamıştı.
Üçüncü maksadımız ise tandırın niye olduğu yanıklar. Her yıl tandıra düşerek ölen ve ağır yanıklar oluşan bayanlar var. Alana çıktık ve muhtarlara anket uyguladık ve bu mevzuda 555 muhtara ulaştık. Muhtarlarımıza kaç tandırın olduğu, kaçının açık, kaçının kapalı alanda olduğunu, tandırı yakmak için neyin kullanıldığını, mahallerinde tandıra bağlı yanıkların olup olmadığını sorduk.
Bu anketten daha sonra şunu öğrendik ki, Van’da 84 bin tandır faal olarak kullanılmakta. Bunların yüzde 99’u kapalı alanda. Bu da hava kirliliğine niye oluyor. Bizim yaptığımız hesaplamalara göre 12 şahsa bir tandır düşüyor.”
TANDIR DUMANI TAHLİL EDİLDİ
Çalışma kapsamında tandır yakılırken çıkan dumanları da incelediklerini anlatan Doç. Dr. Çelik, “Biz, 2 tandır yaktık. Birisinde büsbütün tezek kullandık. Başkasında ise tezek artı odun kullanıldı ve bu dumanı memleketler arası standartlara uygun usuller kullanılarak tahlil ettik.
Bulduğumuz şey önemli manada tutuşma sırasında karbondioksit, karbonmonoksit salınıyor ve kükürtdioksit yayılıyor. Biz daha evvel siyanür olduğunu da düşünüyorduk. Yeterli haber şu, tandır dumanında siyanür yok. Başka enteresan bulgumuz da şu oldu. Tezeğin ortasında bulunan ağır hidrokarbon oranının oduna göre daha az olduğunu bulduk. Tezek oduna göre hidrokarbonlar açısından daha pak diyebiliriz” dedi.
Hastanedeki yanık merkezlerindeki hastalar üzerinde de araştırma yaptıklarını anlatan Doç. Dr. Çelik, Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 5 yıllık bilgilerinden yararlandıklarını belirterek, “Amacımız buradaki yanık hastalarının ne kadarının tandır kaynaklı olduğunu ortaya koymaktı ve 300 tandır kaynaklı yanık hadisesi tespit ettik. Bu oransal olarak da tüm yanıkların 6,7’sine denk geliyor. Bu da büyük bir oran.
Tandır yanığı başka yanıklara göre daha derin, hasta daha uzun müddet yatıyor, tedavisi daha güç oluyor. Hastada hem ruhsal tıpkı vakitte fizikî hasarlar bırakıyor. Tandır bir kültür, evet hala yaygın olarak kullanılıyor. Tandır kaynaklı sıhhat sıkıntıları var ve önemli manada KOAH’a niye oluyor. Yanıklar farklı bir sorun, dumandaki kimyasal tahlil sonuçları da farklı bir sorun” diye konuştu.
‘ÇÖZÜM ÖNERİSİ SUNDUK’
Çalışmada bu sıkıntılarla ilgili rapor hazırladıklarını ve ilgili makamlara sunduklarını da anlatan Doç. Dr. Çelik, “Önerilerimiz tandırların rehabilite edilmesi. Havalandırılmasının olduğu, yere gömülü tandırların yer üstüne çıkarılması, her mahalleye yahut köye bu türlü çağdaş tandır meskenlerinin oluşturulmasını önerdik. Alanda çalıştığımız muhtarlar ve vatandaşlar bu çalışmayı hayli takdir ettiler ve fazlaca beğendiler. Daha çağdaş ve sağlıklı tandırlar oluşursa, vatandaşlar hayli rahatlıkla eski geleneklerini devam ettirebilirler. Bir yıl evvel biz bu raporu yazdık. Bu yıl da çalışmamız memleketler arası endeksli bir mecmuada yayınlandı. Literatüre de katkı oldu. Bizim emelimiz bu çalışmayla önayak olup toplumun sıhhatini artırıcı manada yapılmasını istiyoruz” dedi. (DHA)
Okumaya devam et...
Anadolu’nun her köşesinde ekmek üretiminde kullanılan tandır, geniş çaplı akademik araştırmayla ele alındı. Tandır ve tandır dumanıyla ilgili alan araştırması gerçekleştiren takımlar, 13 ilçe ve merkezde saha çalışması yaptı. Birebir kapsamda Van’daki muhtarlarla da anket yapıldı.
Ankette, muhtarların bulunduğu yerleşim yerlerinde kaç hanenin, kaç tandırı olduğu, yakmak için nelerin kullanıldığı soruldu. Hastanelerin yanık merkezine gelen hadiseler mercek altına alındı. yıllar süren araştırma kapsamında tandıra düşüp hayatını kaybeden bayan ve çocukların yanı sıra bir daha bayanlarda fazla görülen hastalıklar saptandı.
Geçen yıl tamamlanan çalışmayla ilgili bilgi veren Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Genel Cerrahi Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sebahattin Çelik, tandırın ekmek pişirmek için kullanılan yere gömülü bir sistem olduğunu söylemiş oldu.
Bu çalışmaya başlarken, bölgedeki mevcut tandır sayısını, hala epeyce kullanılıp kullanılmadığını araştırdıklarını anlatan Doç. Dr. Çelik, ayrıyeten tandırların yakılmasında kullanılan yakıtları da incelediklerini söz etti. Çalışmada, tandırların yakılmasında kullanılan hayvan atıklarından oluşan tezekle ağaç ve çalı çırpı kullanıldığını belirten Doç. Dr. Çelik, şöyleki konuştu:
“Bu çalışmayı başlatırken şunu merak ettik. Tandır sayısı ne kadar, toplumda hala epey sık kullanılan bir şey mi? Bununla ilgili saha çalışması organize ettik.
Diğer bir emelimiz ise tandırın tutuşmasında çıkan dumanın ortasındaki kimyasal hususları araştırmak istedik. Bunun ortasındaki ağır hidrokarbonlar, öbür moleküllerin ölçüsü daha evvel hiç araştırılmamıştı.
Üçüncü maksadımız ise tandırın niye olduğu yanıklar. Her yıl tandıra düşerek ölen ve ağır yanıklar oluşan bayanlar var. Alana çıktık ve muhtarlara anket uyguladık ve bu mevzuda 555 muhtara ulaştık. Muhtarlarımıza kaç tandırın olduğu, kaçının açık, kaçının kapalı alanda olduğunu, tandırı yakmak için neyin kullanıldığını, mahallerinde tandıra bağlı yanıkların olup olmadığını sorduk.
Bu anketten daha sonra şunu öğrendik ki, Van’da 84 bin tandır faal olarak kullanılmakta. Bunların yüzde 99’u kapalı alanda. Bu da hava kirliliğine niye oluyor. Bizim yaptığımız hesaplamalara göre 12 şahsa bir tandır düşüyor.”
TANDIR DUMANI TAHLİL EDİLDİ
Çalışma kapsamında tandır yakılırken çıkan dumanları da incelediklerini anlatan Doç. Dr. Çelik, “Biz, 2 tandır yaktık. Birisinde büsbütün tezek kullandık. Başkasında ise tezek artı odun kullanıldı ve bu dumanı memleketler arası standartlara uygun usuller kullanılarak tahlil ettik.
Bulduğumuz şey önemli manada tutuşma sırasında karbondioksit, karbonmonoksit salınıyor ve kükürtdioksit yayılıyor. Biz daha evvel siyanür olduğunu da düşünüyorduk. Yeterli haber şu, tandır dumanında siyanür yok. Başka enteresan bulgumuz da şu oldu. Tezeğin ortasında bulunan ağır hidrokarbon oranının oduna göre daha az olduğunu bulduk. Tezek oduna göre hidrokarbonlar açısından daha pak diyebiliriz” dedi.
Hastanedeki yanık merkezlerindeki hastalar üzerinde de araştırma yaptıklarını anlatan Doç. Dr. Çelik, Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 5 yıllık bilgilerinden yararlandıklarını belirterek, “Amacımız buradaki yanık hastalarının ne kadarının tandır kaynaklı olduğunu ortaya koymaktı ve 300 tandır kaynaklı yanık hadisesi tespit ettik. Bu oransal olarak da tüm yanıkların 6,7’sine denk geliyor. Bu da büyük bir oran.
Tandır yanığı başka yanıklara göre daha derin, hasta daha uzun müddet yatıyor, tedavisi daha güç oluyor. Hastada hem ruhsal tıpkı vakitte fizikî hasarlar bırakıyor. Tandır bir kültür, evet hala yaygın olarak kullanılıyor. Tandır kaynaklı sıhhat sıkıntıları var ve önemli manada KOAH’a niye oluyor. Yanıklar farklı bir sorun, dumandaki kimyasal tahlil sonuçları da farklı bir sorun” diye konuştu.
‘ÇÖZÜM ÖNERİSİ SUNDUK’
Çalışmada bu sıkıntılarla ilgili rapor hazırladıklarını ve ilgili makamlara sunduklarını da anlatan Doç. Dr. Çelik, “Önerilerimiz tandırların rehabilite edilmesi. Havalandırılmasının olduğu, yere gömülü tandırların yer üstüne çıkarılması, her mahalleye yahut köye bu türlü çağdaş tandır meskenlerinin oluşturulmasını önerdik. Alanda çalıştığımız muhtarlar ve vatandaşlar bu çalışmayı hayli takdir ettiler ve fazlaca beğendiler. Daha çağdaş ve sağlıklı tandırlar oluşursa, vatandaşlar hayli rahatlıkla eski geleneklerini devam ettirebilirler. Bir yıl evvel biz bu raporu yazdık. Bu yıl da çalışmamız memleketler arası endeksli bir mecmuada yayınlandı. Literatüre de katkı oldu. Bizim emelimiz bu çalışmayla önayak olup toplumun sıhhatini artırıcı manada yapılmasını istiyoruz” dedi. (DHA)
Okumaya devam et...